Na ostatnim meczu Lecha Poznań z Widzewem Łódź, odbywającym się na poznańskim stadionie miejskim, przez kilkanaście minut kibole prezentowali baner wymierzony w dziennikarza poznańskiej „Wyborczej” Piotra Żytnickiego.

Transparent ten uderzał w jedną z najważniejszych wartości – chronioną prawem polskim i międzynarodowym – godność ludzką. Oskarżał bowiem Żytnickiego o pedofilię. To jedno z najokrutniejszych oskarżeń, jakie można skierować pod adresem drugiego człowieka. Służyło upokorzeniu Żytnickiego i było zemstą na nim.

Dziennikarz od lat pisze o przestępczych działaniach kiboli Lecha Poznań, ich powiązaniach z władzami klubu, relacjonuje procesy pedofilów, oddaje głos ich ofiarom, nagłaśnia sprawy dotyczące działań neonazistów.

Żytnicki jest dziennikarzem, który staje zawsze po stronie wartości, po stronie słabszych. Odważny i zdeterminowany w dążeniu do prawdy. Jego głos jest ważny, a to co robi ma ogromne znaczenie.

Solidaryzujemy się z Piotrem Żytnickim w tym trudnym momencie – życzymy mu siły, a od władz miasta, klubu i organów ścigania oczekujemy stanowczej reakcji – ustalenia winnych i pociągnięcia ich do odpowiedzialności karnej.

Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii

Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii od ponad 25 lat działa na rzecz społeczeństwa wolnego od uprzedzeń, szanującego drugiego człowieka i upominającego się o jego godność. Elementem który pozwala budować takie postawy jest edukacja, w tym szeroko pojęta edukacja zdrowotna. Dlatego wyrażamy nasze pełne poparcie dla proponowanych zmian w systemie nauczania, polegających na wprowadzaniu przedmiotu edukacji zdrowotnej.

Szerokie podejście do zdrowia, uwzględniające zdrowie fizyczne, psychiczne, seksualne, jest kluczowe dla kształtowania postaw młodzieży w naszego kraju. Tylko edukacja oparta na rzetelnych badaniach naukowych pozwala zrozumieć, jak troszczyć się o siebie i ludzi nam bliskich. Pomaga również budować społeczeństwo odpowiedzialne i świadome.

Całościowy charakter programu, odpowiadający wyzwaniom naszych czasów, szczególnie kryzysowi zdrowia psychicznego i braku podstawowej wiedzy medycznej, jest wart szczególnego uznania. Docenić należy również, że program powstał we współpracy trzech kluczowych Ministerstw – Edukacji Narodowej, Zdrowia oraz Sportu i Turystyki.

Powodem do ubolewania jest próba dyskredytowania tej inicjatywy przez osoby i środowiska, które
z uprzedzeń i stereotypów czynią podstawę swojego programu politycznego. Potrzeba rzetelnej edukacji dzieci i młodzieży nie powinna budzić żadnych wątpliwości i winna być pozbawiona jakichkolwiek ideologicznych nacisków.

Wśród aspektów zdrowotnych są i te skupione na zdrowiu psychicznym. Szkoła powinna prowadzić profilaktykę tego rodzaju, przeciwdziałając próbom samobójczym i zaburzeniom psychicznym wśród dzieci i młodzieży. Edukacja powinna się również skupiać na eliminowaniu mowy i języka nienawiści, i na radzeniu sobie z nimi. Podobnie jak z aktami agresji. Nasze doświadczenia pokazują, że edukacja tak rozumiana może przyczynić się do budowania postaw tolerancji i wzajemnego szacunku, także
w dorosłym życiu. Deklarujemy ze swej strony pełne wsparcie dla tego obszaru pracy z uczniami.

Wierzymy, że program ogłoszony przez Ministerstwo Edukacji Narodowej będzie wprowadzony do polskich szkół i stanie się jednym z fundamentów lepszej przyszłości najmłodszych pokoleń.

W związku ze skierowaniem projektu rozporządzeń dotyczących zmian w edukacji historycznej w szkołach ponadpodstawowych do konsultacji społecznych – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita przedstawia swoje uwagi i oceny odwołujące się m.in. do przekazanych Stowarzyszeniu opinii psychologów społecznych i specjalistów w dziedzinie edukacji. Przedstawione poniżej uwagi są pewnym wyborem sygnalizowanych kwestii, szczególnie absorbujących członków i członkinie Stowarzyszenia Otwarta Rzeczpospolita i nie mają ambicji wyczerpania problematyki. Jednocześnie pragniemy podkreślić, że celem przedstawionych uwag jest położenie nacisku na konkretne aspekty proponowanej podstawy programowej, nie zaś krytyka całości jako takiej.

Treść stanowiska

W kwietniu 2024 roku weszła w życie unijna Dyrektywa anty-SLAPPowa, która jest odpowiedzią na zjawisko pozywania dziennikarzy, aktywistów czy naukowców za krytykę osób wpływowych czy nagłaśnianie nadużyć władzy.

Kraje członkowskie, w tym Polska, mają obecnie dwa lata na jej implementację do swoich systemów prawnych. Jednak samo wdrożenie dyrektywy do polskiego prawodawstwa nie wystarczy. My, dziennikarze, wydawcy, przedstawiciele i przedstawicielki organizacji pozarządowych, grup aktywistycznych, środowiska akademickiego i naukowego podkreślamy, że do efektywnego zajęcia się problemem SLAPPów potrzebna jest gruntowna rewizja polskiego prawa i przyjęcie ambitnych rozwiązań, które wykraczają poza minimalne wytyczne Dyrektywy.

SLAPPy, strategiczne działania prawne zmierzające do stłumienia debaty publicznej, to sprawy inicjowane w celu pognębienia osoby bądź organizacji wypowiadającej się na tematy istotne publicznie. Inicjator SLAPPu dysponuje zazwyczaj znacząco większą władzą ekonomiczną lub polityczną od osoby pozywanej lub oskarżonej.

Z uznaniem przyjmujemy publiczne wypowiedzi Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara o zagrożeniu, jakie SLAPPy stanowią dla wolności słowa. Biorąc pod uwagę najwyższe poszanowanie dla unijnych wymogów ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości oraz zbliżającą się polską prezydencję w Radzie UE, żywimy uzasadnioną nadzieję, że nasz kraj zdecyduje się dać przykład jako pionier europejskiej legislacji anty-SLAPPowej. W celu wsparcia prac legislacyjnych nad regulacjami anty-SLAPP, Polska Grupa Robocza przeciw SLAPPom, w tym HFPC wraz z ARTICLE 19 i Siecią Obywatelską Watchdog Polska przestawiają dokument Propozycje zmian prawnych w celu wdrożenia dyrektywy w sprawie ochrony osób, które angażują się w debatę publiczną, przed ewidentnie bezpodstawnymi lub stanowiącymi nadużycie postępowaniami sądowymi („strategiczne powództwa zmierzające do stłumienia debaty publicznej” tzw. SLAPP).

Propozycja zmian została sformułowana w oparciu o pogłębioną analizę Dyrektywy anty-SLAPPowej, prawa polskiego, międzynarodowych standardów wolności słowa, wywiadów grupowych z obrońcami, pełnomocnikami, sędziami i prokuratorami.

My, niżej podpisani, postulujemy następujące kierunki dla anty-SLAPPowych zmian prawnych w Polsce:

W sobotę 12 października pan premier Donald Tusk na konwencji poświęconej polityce migracyjnej oświadczył, że jednym z elementów strategii migracyjnej będzie czasowe, terytorialne zawieszenie prawa do azylu i będzie w Europie domagał się prawa do uznania tej decyzji.

Przypominamy zatem:

– 28 lipca 1951 r. w Genewie została sporządzona konwencja dotycząca statusu uchodźców i definiująca prawo do azylu. Zgodnie z zawartą w niej treścią, azyl jest prawem podstawowym i każdy, kto ucieka przed prześladowaniem lub innym nieludzkim i poniżającym traktowaniem w swoim kraju pochodzenia, ma prawo ubiegać się o taką ochronę. Strony Konwencji Genewskiej, w tym państwa członkowskie UE, mają międzynarodowy obowiązek przyznania tego prawa każdemu, kto spełnia kryteria określone w konwencji.

– Polska ratyfikowała Konwencję Genewską w 1991 roku.

– Prawo do azylu jest zagwarantowane również na mocy art. 18 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

– Państwa członkowskie UE uzgodniły także wspólną europejską politykę azylową. Obejmuje ona między innymi regulacje w zakresie jednolitego statusu azylu i ochrony uzupełniającej w tym wspólnej procedury ich przyznawania i pozbawiania, wspólnego systemu ochrony czasowej, partnerstwa i współpracy z państwami niebędącymi członkami Unii. Jest to podstawa wspólnego europejskiego systemu azylowego WESA.

– Artykuł 56 Konstytucji Rzeczypospolitej określa prawo do azylu oraz status uchodźcy w Polsce.

Szanowny Panie Premierze,

prawa podstawowe, czyli prawa i wolności przysługujące każdemu człowiekowi nie podlegają dyskusji i politycznym targom czy ofertom, one po prostu są i muszą być respektowane, bo tak skonstruowaliśmy nowoczesne europejskie zasady demokracji. To dzięki nim tysiące Polek i Polaków znajdowało schronienie zagranicą w ciężkich czasach komunistycznego totalitaryzmu i staliśmy się jednym z największych beneficjentów tych praw.Żyjemy w trudnych i niepewnych czasach wybuchających co rusz na całym świecie wojennych konfliktów, sami funkcjonując na przedmurzu wojny, ale nie zwalnia nas to z człowieczeństwa i przestrzegania prawa, którego strzegliśmy zawsze jak źrenicy oka. Bo to prawo jest dla nas samych gwarancją bezpieczeństwa, gwarancją dla najbardziej zagrożonych, gwarancją na życie.Apelujemy zatem o rozważne decyzje i słowa, bowiem patrzy i słucha ich nie tylko cała Europa, ale większość obywatelek i obywateli, dla których są ważnym drogowskazem przyszłych działań. Szczególnie dzisiaj w wielonarodowościowym kraju, jakim staje się Polska.

Komitet Obrony Demokracji
Amnesty International
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych
Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia
Sieć Obywatelska Watchdog Polska
Grupa Granica
Akcja Demokracja
Inicjatywa #WolneSądy
Fundacja Odpowiedzialna Polityka
Fundacja Panoptykon
Instytut Spraw Publicznych
Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii
Ogólnopolski Strajk Kobiet
Warszawski Strajk Kobiet
Fundacja Grand Press
Fundacja Ośrodek Kontroli Obywatelskiej OKO
Kobiety Filmu
Fundacja Kultura Liberalna
Greenpeace Polska
WWF Polska
Młodzieżowy Strajk Klimatyczny
Protest z Wykrzyknikiem
Inicjatywa Nasz Rzecznik
Fundacja Polskie Forum Migracyjne
Konsorcjum Migracyjne
Matki na Granicę
Stowarzyszenia We Are Monitoring
Fundacja Polska Gościnność/Chlebem i Solą
Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
Stowarzyszenie Nigdy więcej
Fundacja Widzialne
Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie
Grupa Troska o Ład Społeczny Kongresu Katoliczek i Katolików
Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana
Fundacja Autonomia
Fundacja Juniper
Fundacja OFF school
Stowarzyszenie Grupa Artystyczna Teraz Poliż
Stowarzyszenie Egala
Stowarzyszenie Interkulturalni PL
Fundacja Auschwitz-Birkenau
Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej
Fundacja Wspierania Kultury i Języka Polskiego im. M. Reja
ELIL (European Lawyers in Lesvos)
Fundacja SaveOneChild
Stowarzyszenia Pedagogów Teatru
Podlaskie Ochotnicze Pogotowie Humanitarne
Fundacja Przestrzeń dla Edukacji

Warszawa, 2 września 2024 roku

List otwarty Stowarzyszenia Otwarta Rzeczpospolita

do min. Barbary Nowackiej

W związku z utrzymującymi się w części  społeczeństwa i podgrzewanymi systematycznie przez wcześniejsze rządy Zjednoczonej Prawicy nastrojami ksenofobicznymi zwracamy się z apelem do Ministry Barbary Nowackiej o włączenie do programu szkolnego zajęć edukacyjno-wychowawczych na temat społeczeństwa otwartego, zwalczania dyskryminacji i akceptowania wielokulturowości.

Ostatni rasistowski atak na studenta z Azerbejdżanu każe nam traktować  sprawę jako nader pilną. Przypominamy, że student został pobity do utraty  przytomności w samym centrum Warszawy.

Ostatnio przez blisko dekadę władze udzielały przyzwolenia na propagandę  wymierzoną
w uchodźców i imigrantów. Ze zgorszeniem i niedowierzaniem obserwowaliśmy w życiu społecznym szerzenie fałszywych uprzedzeń w narzuconym przez władze dyskursie, w którym dominowała mowa nienawiści i pogardy.

Teraz oczekujemy, że znajdujący się u władzy demokraci podejmą wysiłek, żeby zachęcić społeczeństwo do życzliwości, otwartości i akceptacji wszelkiej odmienności.

Dlatego liczymy na stosowne kroki ze strony resortu edukacji, wierząc, że szkoły znów chętnie zaproszą edukatorów organizacji pozarządowych, by rozmawiali z uczniami o kształcie społeczeństwa otwartego.

Oświadczenie

Otwartej Rzeczpospolitej – Stowarzyszenia przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii

Publiczne odtworzenie na Campusie Polska piosenki, w której pojawia się sformułowanie: „Wyp……ć z tego kraju!” wywołało krytyczne reakcje w przestrzeni publicznej. Były wśród nich również skierowane do naszego Stowarzyszenia apele, aby potępić takie wypowiedzi jako przejaw mowy nienawiści. Choć samo wyrażenie skrajnie negatywnych uczuć wobec jakiejś ideologii i lansującej ją formacji społeczno-politycznej (nawet gdy ubrane w  wulgaryzmy) nie spełnia, naszym zdaniem, kryteriów mowy nienawiści, cytowane sformułowanie niebezpiecznie o taką możliwość się ociera. Jeśli bowiem rozumieć je jako wezwanie do wyrzucenia z naszego kraju konkretnych ludzi wyznających określone poglądy mamy do czynienia ze zjawiskiem dyskryminacji. Zdajemy sobie sprawę, że przywoływana piosenka powstała w innych niż dzisiejsze okolicznościach i stanowiła wyraz bezsilnego wówczas gniewu, wobec opresji ze strony rządzących,  ale nie możemy obecnie zamykać oczu, że może mieć ona charakter wykluczający. Apelujemy zatem o nieposługiwanie się w polemikach tego rodzaju argumentami, aby nasz język nie okazał się pewnego dnia podobny do tego, który zwalczamy. Oburzonym czy zaniepokojonym ostrością takich sformułowań, jak to wyżej przywołane, odpowiadamy, że to PiS w ciągu ostatnich ośmiu lat prowadziło cyniczną i systemową kampanię nienawiści, wykluczającą szerokie grupy obywateli ze wspólnoty, doprowadzając  do powstania tego typu rykoszetowych aktów protestu. Choć nie mają one racji bytu w nowej rzeczywistości, to warto przypomnieć, że gniew długotrwale krzywdzonych długo nie wygasa. A w gniewie nie waży się słów.

Jako organizacje obywatelskie działające na rzecz umacniania demokracji, praw człowieka i praworządności w Polsce, jako obywatelki i obywatele, zwracamy się z apelem do polityków i polityczek, a także do mediów, organizacji społecznych i instytucji publicznych oraz wszystkich obywatelek i obywateli, o podjęcie działań na rzecz przeciwdziałania szerzeniu się w naszym kraju mowy nienawiści. 

Bezpośrednim powodem do wystąpienia z tym apelem są wydarzenia w Kaliszu, gdzie przed kilku dniami nieznani sprawcy namalowali na drodze publicznej napisy zawierające groźby pod adresem premiera Donalda Tuska, ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara oraz społeczności LGBT. Trudno uznać to za zdarzenie jednorazowe w sytuacji przybierającej na sile kampanii przeciwko osobom publicznym, ale także przeciwko organizacjom i osobom działającym na rzecz różnych grup społecznych, oraz przeciwko całym społecznościom (osoby LGBT+, osoby z doświadczeniem migracyjnym). W przeszłości takie kampanie nienawiści, także prowadzone z udziałem mediów tradycyjnych i społecznościowych, prowadziły do realnych zachowań przemocowych. Trudno nie wspomnieć w tym kontekście zamordowania prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza, ale także innych aktów agresji i przemocy wobec osób i społeczności, wobec których toczyła się i nadal toczy kampania nienawiści.

Oczekujemy od organów państwa, w szczególności policji, prokuratury i innych organów bezpieczeństwa publicznego, reagowania z całą stanowczością na zdarzenia takie jak wspomniane pojawienie się napisów w Kaliszu oraz inne akty mowy nienawiści.

Od polityków i polityczek oczekujemy realnych działań na rzecz de-eskalacji sporu politycznego w Polsce. Głęboka polaryzacja polskiego społeczeństwa sprawia, że mowa nienawiści wydaje się skutecznym sposobem mobilizacji sympatyków politycznych. Jednak skutki takiej eskalacji mogą się łatwo wymknąć spod kontroli i uderzać w osoby publiczne, także w te osoby, które same stosują mowę nienawiści. Podobne oczekiwanie kierujemy pod adresem mediów, które często propagują wypowiedzi mające znamiona mowy nienawiści z pobudek zarówno politycznych, jak i komercyjnych.

Najważniejszą rolę w zatamowaniu rozlewającej się fali mowy nienawiści mają obywatele i obywatelki. Nie bądźmy obojętni wobec nawet pozornie banalnych przejawów werbalnej czy fizycznej agresji, bo jej ofiarą padną nie tylko osoby i społeczności bezpośrednio zagrożone, ale cała polska demokracja.

Inicjatorzy apelu:
Instytut Spraw Publicznych
Helsińska Fundacja Praw Człowieka

Sygnatariusze (organizacje):
Akcja Demokracja
Amnesty International Polska
Edukacja w Działaniu
Fundacja CLIMATE STRATEGIES POLAND 
Fundacja im. Stefana Batorego
Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana
Fundacja Ośrodka KARTA
Fundacja Panoptykon
Fundacja Pole Dialogu
Fundacja Res Publica im. Henryka Krzeczkowskiego
Kobiety Filmu
Komitet Obrony Demokracji
Kultura Liberalna
Ośrodek Kontroli Obywatelskiej „OKO” 
Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii
Polska Fundacja im. Roberta Schumana
Ruch Społeczny Obywatele dla Edukacji
Sieć Obywatelska Watchdog Polska
Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”
Wybieram bez Hejtu 

Sygnatariusze indywidualni:
Joanna Fomina 
Zbigniew Karuczan
Ireneusz Krzemiński
Jacek Kucharczyk
Agnieszka Liszka-Dobrowolska
Hanna Machińska
Piotr Niemczyk
Monika Płatek
Danuta Przywara
Wojciech Sadurski
Marek Safjan 
Paula Sawicka
Marian Turski 
Mirosław Wyrzykowski

Apel można poprzeć w serwisie naszademokracja.pl

W nocy z 21 na 22 lipca w Kaliszu na powszechnie używanej przez spacerowiczów i rowerzystów ścieżce rekreacyjnej pojawiły się niegodziwe napisy wzywające do zabójstw politycznych i szerzące nienawiść do środowisk LBGT+. Hańbią kaliszan i wszystkich obywateli. Są przestępstwem i świadectwem przekraczania kolejnych granic w postępującej brutalizacji życia polityczno-społecznego w naszym kraju.

Nie bądźmy obojętni!

Nie odwracajmy głowy!

Wyrażając we własnym imieniu najgłębsze oburzenie tym faktem, wzywamy do powszechnego potępienia tego ekscesu nienawistników i przeciwstawiania się takim zjawiskom, piętnowanie ich sprawców, a także tych, którzy w ten czy inny sposób przyzwalają czy pośrednio zachęcają do tego rodzaju działań.

Paula Sawicka – Przewodnicząca Rady Programowej

Marek Gumkowski – Prezes Zarządu

Damian Wutke – Sekretarz Zarządu

Warszawa, 5 lipca 2024 roku

Oświadczenie Prezesa Zarządu i Przewodniczącej Rady Programowej
„Otwartej Rzeczpospolitej”

W związku z wieloma krytycznymi reakcjami, które wywołał tekst Magdaleny Czyż „Ach, ten tyłeczek mojego wykładowcy” („Gazeta Wyborcza”, 29–30 czerwca 2024), oświadczamy, że wyrażone w nim stwierdzenia i poglądy należą wyłącznie do autorki i że wielu  członków Stowarzyszenia „Otwarta Rzeczpospolita” stanowczo się z nimi nie zgadza. Tezy tam sformułowane nie mogą więc być w żadnym wypadku traktowane jako stanowisko Stowarzyszenia, jego Zarządu czy Rady Programowej. Magdalena Czyż już jakiś czas temu zgłosiła rezygnację ze stanowiska wiceprezesa „Otwartej Rzeczpospolitej” (czekaliśmy tylko na jej oświadczenie na piśmie), a obecnie zrzekła się również członkostwa w Stowarzyszeniu, tak więc wypowiada się wyłącznie w swoim imieniu.

Przewodnicząca Rady Programowej OR – Paula Sawicka

Prezes Zarządu OR – Marek Gumkowski

Wraz grupą organizacji pozarządowych działających na rzecz ochrony praw człowieka i obywatela, wzmacniania i przestrzegania demokratycznych zasad państwa prawa, w tym szczególnie przejrzystości, otwartości i integralności procesu stanowienia prawa oraz zwiększania udziału obywateli w jego tworzeniu, apelujemy do rządu o rezygnację z procedowania projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa z 12 stycznia 2024 r. w trybie pilnym i przeprowadzenie otwartego procesu konsultacji publicznych, umożliwiającego wyrażenie opinii o tym ważnym akcie prawnym wszystkim zainteresowanym podmiotom.

Wnosimy również o uwzględnienie w ramach prac legislacyjnych Społecznego projektu ustawy o sygnalistach, przygotowanego przez organizacje, który precyzyjnie formułuje stanowisko strony społecznej w sprawie standardów ochrony sygnalistów, jakie powinny obowiązywać w Polsce.

Apel organizacji

Społeczny projekt ustawy o sygnalistach

Ponad 200 osób zostało wyrzuconych do Białorusi przez polską Straż Graniczną od 15.10.2023 – dnia, w którym PiS stracił większość parlamentarną. Tylko w grudniu, gdy temperatury na Podlasiu regularnie spadały poniżej zera, polscy mundurowi wywieźli co najmniej 20 osób.

Premier Donald Tusk doskonale wie, że wywózki są nielegalne, niehumanitarne i niemoralne – sam to przyznał. Mimo to nie zapowiada odchodzenia od stosowania tej haniebnej i okrutnej praktyki.

– Zrobimy wszystko, by ta ochrona granicy była skuteczna i twarda wtedy, kiedy trzeba i równocześnie by nie dochodziło do łamania podstawowych, humanitarnych praw człowieka, szczególnie jeśli chodzi o tych najsłabszych – mówił 4 stycznia Tusk.

W swojej codziennej pracy na granicy nie dzielimy ludzi na silnych i słabych. Pomoc humanitarna, prawna oraz medyczna należy się każdej osobie, która tego potrzebuje. Tak samo jak każdej osobie należy się poszanowanie jej godności. Prowadzona przez polskie państwo polityka wywózek jest żywym zaprzeczeniem tych uniwersalnych wartości.

W wyniku tej polityki giną ludzie. Wiemy o co najmniej 55 ofiarach śmiertelnych po obu stronach granicy. W 2023 roku do tej listy dopisaliśmy aż 27 zmarłych osób. Wczoraj na Podlasiu odbył się kolejny pogrzeb.

Od początku kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej, służby tej nielegalnej, brutalnej oraz haniebnej praktyce wywózek poddały co najmniej 4 700 osób. Wiele z tych osób było wyrzucanych za granicę więcej niż raz. A przecież każda wywózka to bezpośrednie narażanie zdrowia oraz życia bezbronnych ludzi.

Za każdą wywózkę odpowiedzialność ponoszą rządzący. Od 13 grudnia za cierpienie i śmierć ludzi na tej granicy odpowiedzialność ponosi rząd Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi – PSL oraz Lewicy.

Dlatego zdecydowaliśmy i zdecydowałyśmy się podpisać petycję wzywającą Donalda Tuska do natychmiastowego zaniechania stosowania wywózek. To pierwszy krok, ku poprawie sytuacji osób w drodze na granicy polsko-białoruskiej.

Ale nie będzie mowy o pełnej poprawie, jeśli władza poprzestanie jedynie na zaniechaniu pushbacków.

Konieczne jest natychmiastowe rozpoczęcie prac nad nową, długoterminową polityką migracyjną, która na pierwszym miejscu postawi bezpieczeństwo człowieka, a nie definiowane na potrzeby bieżącej polityki mityczne bezpieczeństwo granicy.

Decydenci, odpowiedzialni za obecną politykę skutkującą cierpieniem oraz śmiercią osób w drodze muszą zostać pociągnięci do odpowiedzialności. Tak samo mundurowi stosujący przemoc wobec bezbronnych osób na granicy.

Wreszcie konieczne jest odejście od dehumanizującego języka, którym polska klasa polityczna od lat posługuje się mówiąc o osobach migrujących oraz doświadczających uchodźctwa.

Politycy i polityczki stosujący ten język, przyzwalają na stosowanie przemocy wobec ludzi w drodze na granicy polsko-białoruskiej. Ostatnia kampania wyborcza wyraźnie pokazała, że nie jest to język zarezerwowany wyłącznie dla jednego obozu politycznego.

Taka polityka musi ulec zmianie.

Wraz z podpisaniem petycji skierowanej do premiera Donalda Tuska chcemy przypomnieć nasze postulaty ogłoszone już po wyborach, a powtórzone w dniu exposè nowego premiera.

Chcemy wierzyć, że przyjdzie dzień, gdy będą nieaktualne.

Link do postulatów Grupy Granica.

Pod petycją podpisało się niemal 700 osób i organizacji.

„Odwołując się do funkcji kontrolnej działalności dostawców usług medialnych, przypisanej Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji w art. 6 ust 2, pkt 4 Ustawy o radiofonii i telewizji, zwracam się do Pana Przewodniczącego ze skargą na naruszenie art. 18 ust 1 wskazanej Ustawy, przez nadawcę programu Telewizja Republika, w dniu 31 grudnia 2023.

W wieczornej audycji wydania specjalnego, prowadzonej przez Katarzynę Gójską, ok. godziny 21.44 na antenie programu Telewizja Republika padły słowa nawołujące do wysyłania ludzi o innym kolorze skóry, innej rasy, do obozów koncentracyjnych. Uczestniczący w audycji Jan Pietrzak stwierdził: ,,Mamy baraki dla imigrantów: w Auschwitz, w Majdanku, w Treblince. Mamy dużo baraków zbudowanych przez Niemców i tam będziemy zatrzymywać tych imigrantów, wpychanych nam przez Niemców”. Te szokujące słowa nie spotkały się z właściwą reakcją ze strony prowadzącej audycję, która nie tylko zbagatelizowała tę skandaliczną wypowiedź, ale nawet usprawiedliwiła jej autora” – pisze w skardze skierowanej do Macieja Świrskiego Damian Wutke – Sekretarz Zarządu Otwartej Rzeczpospolitej.

Treść skargi

Szanowny Panie Marszałku,

Wysoka frekwencja wyborcza w ostatnich wyborach do Sejmu i Senatu oraz obserwowane od 15 października br. wzmożone zainteresowanie polityką, w tym obradami Sejmu, świadczy o ogromnej chęci obywateli i obywatelek aktywnego uczestniczenia w życiu publicznym. Setki tysięcy Polek i Polaków zaangażowały się w przeprowadzenie wyborów – jako członkinie i członkowie obwodowych komisji wyborczych, czy w ich monitoring jako osoby zaufania oraz obserwatorzy i obserwatorki społeczne.

Obywateli i obywatelki do pracy w komisjach i w działania profrekwencyjne i kontrolne wyborów zapraszały i angażowały organizacje społeczne. Ich – nasza rola – nie kończy się w momencie ustalenia wyników głosowania. Działamy na rzecz transparentności i uczciwości wyborów rozumianych jako cykliczny proces.

Obok wyborców, jednym z głównych aktorów w tym procesie są jego organizatorzy, w tym Państwowa Komisja Wyborcza (PKW). Pełni ona zdecydowanie najważniejszą rolę w organizacji i przeprowadzeniu wyborów w Polsce. To w jaki sposób wywiązuje się ze swoich zadań, ale również to jak postrzegani są przez wyborców jej członkowie przekłada się na zaufanie obywateli do uczciwości procesu wyborczego. Wierzymy, że otwartość i transparentność są najlepszą podstawą zaufania.

Oświadczenie
Otwartej Rzeczpospolitej – Stowarzyszenia przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii

12 grudnia 2023 roku poseł Grzegorz Braun dopuścił się, po raz kolejny, haniebnego aktu antysemityzmu. W sposób nienawistny, używając gaśnicy, przemocą zgasił świece chanukowe, żydowski znak nadziei i trwania, a następnie, w uzasadnieniu swego czynu, głosił z mównicy sejmowej antysemickie wezwania.

Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii z całą mocą potępia antysemickie wyczyny posła Grzegorza Brauna, które hańbią polski parlament i przynoszą wstyd polskim obywatelom. Oburzają nas wszystkie wypowiedzi usiłujące pośrednio usprawiedliwić jego zachowanie lub wykorzystać ten incydent w rozgrywkach politycznych.

Od 17 lat świece są uroczyście zapalane w polskim Sejmie jako symbol wspólnej historii Żydów i Polaków. Wierzymy, że to światło nie zgaśnie, dlatego solidaryzujemy się ze wszystkimi, którzy tym aktem zostali bezpośrednio i pośrednio dotknięci.

Antysemityzm psuje społeczeństwo i nie powinno być dla niego miejsca w przestrzeni publicznej. Jest też przestępstwem, dlatego wzywamy uprawnione do tego organy państwa do podjęcia działań zmierzających do pozbawienia posła Brauna immunitetu i pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej.

W imieniu Stowarzyszenia oświadczenie podpisali Paula Sawicka – Przewodnicząca Rady Programowej oraz Marek Gumkowski – Prezes Zarządu.

Oświadczenie w pdf

17 października Państwowa Komisja Wyborcza ogłosiła wyniki wyborów parlamentarnych.

Zjednoczona Prawica z wynikiem 35% głosów nie uzyskała wystarczającego poparcia do dalszego sprawowania władzy. Większy mandat zaufania uzyskały trzy ugrupowania pozostające do tej pory w opozycji: KO, Trzecia Droga i Nowa Lewica, na które zagłosowało 54% wyborczyń i wyborców.

W wyborach udział wzięło 74% osób uprawnionych do głosowania, w tym niemal 70% ludzi młodych. Tak wysoka frekwencja nie tylko ustanowiła rekord w historii demokratycznej Polski, ale włączyła nas do czołówki 5 krajów europejskich o najwyższej frekwencji wyborczej. To wielki sukces społeczeństwa obywatelskiego i poważne zobowiązanie dla tych, którzy obejmą teraz władzę.

Zakończył się okres wielkiej mobilizacji społeczeństwa obywatelskiego wokół najważniejszego aktu demokracji parlamentarnej, jakim są wybory powszechne. Polki i Polacy potwierdzili swoje przywiązanie do demokracji, wolności i swobód obywatelskich, prawa do decydowania kto i jak w ich imieniu będzie rządził. Świadczy o tym nie tylko rekordowa frekwencja, ale i bezprecedensowe zaangażowanie dziesiątek organizacji społecznych i wielu tysięcy ludzi w  działania na rzecz równych, powszechnych i uczciwych wyborów, prowadzone w okresie przedwyborczym i w samym dniu wyborów.

Monitorowanie prawa i procesu wyborczego, sposobu organizacji wyborów, prowadzenia i  finansowania kampanii przez komitety wyborcze, obserwacja oddawania i liczenia głosów, akcje edukacyjne i informacyjne, społeczne kampanie zachęcające do udziału w głosowaniu – wszystkie te działania są dowodem obywatelskiej dojrzałości i odpowiedzialności. Są też wyrazem skuteczności solidarnej współpracy organizacji społecznych.

W najbliższą niedzielę odbędą się wybory parlamentarne. O ich wyniku zdecydujemy my, obywatelki i obywatele, którzy skorzystają z prawa do głosu.

Jako organizacje społeczeństwa obywatelskiego wskazywaliśmy wielokrotnie, że poprzedzające wybory działania rządu nie były prowadzone w duchu fair-play. Koalicja rządząca wykorzystywała wpływy w instytucjach administracji centralnej, mediach publicznych i spółkach Skarbu Państwa do wzmocnienia swojej pozycji w walce o reelekcję. Wyrażaliśmy również istotne wątpliwości co do wprowadzonych w tym roku zmian przepisów Kodeksu Wyborczego, które w naszej ocenie, mogą zakłócić proces wyłaniania posłów i senatorów. Wskazywaliśmy na negatywne konsekwencje decyzji rządu o połączeniu wyborów i referendum dla równości procesu wyborczego.

Warszawa, 5 września 2023 roku

Oświadczenie Stowarzyszenia przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita

Na granicy UE z Białorusią wciąż cierpią i umierają ludzie. Zobowiązane do tego służby nie udzielają im pomocy, ludziom dobrej woli w imieniu państwa polskiego udaremnia się ratowanie i wspieranie ludzi błądzących po lasach, pozbawionych dachu nad głową, narażonych na głód, chłód, choroby i cierpienie. Gdy to się dzieje nie wolno milczeć. Jesteśmy wdzięczni Agnieszce Holland, że budzi naszą społeczną wrażliwość i zrozumienie, że winni jesteśmy solidarność tym, którzy są poniżani, traktowani okrutnie i bezdusznie.  Jesteśmy wdzięczni za twórczość będącą krzykiem protestu.

Niegodziwy, podły komentarz [zob. https://twitter.com/ZiobroPL/status/1698600656368435366] urzędującego ministra Rzeczpospolitej Polskiej, wymierzony w Agnieszkę Holland, reżyserkę filmu „Zielona granica” nie obraża wybitnej artystki, ani nie dyskredytuje jej dzieła. Obraża Rzeczpospolitą i jej obywateli. Jest kolejnym zamachem na konstytucyjne wolności obywatelskie, w tym wolność słowa i artystycznego wyrazu.

Nie ma na to naszej zgody!

Oświadczenie w pdf

Zachęcamy do podpisywania listu solidarności z Agnieszką Holland – podpisz tutaj

„Zależy nam, by zagwarantowane były uczciwość i przejrzystość procesu wyborczego oraz uwzględnione prawo wyborców do podejmowania swobodnej decyzji udziału lub powstrzymania się od udziału w wyborach lub w referendum.

Pytania referendalne opierają się na wprowadzających w błąd stwierdzeniach. Referendum  ma charakter plebiscytu wyraźnie sprzyjającego jednej opcji politycznej. To prowadzi do wypaczenia samej istoty referendum, jako ważnej instytucji demokratycznej. Tym bardziej wyborcy powinni mieć zagwarantowane nie tylko teoretyczne prawo, ale realną możliwość odmowy wzięcia w nim udziału.

Mając na uwadze istotę instytucji referendum zwracamy się do Państwowej Komisji Wyborczej z apelem o uwzględnienie w przygotowywanych dla obwodowych komisji wyborczych wytycznych w sprawie zadań i trybu przygotowania oraz przeprowadzania głosowania, instrukcji dotyczącej prawa wyborców do odmowy wzięcia udziału w referendum. Szczególnie istotne jest, naszym zdaniem, zawarcie w wytycznych zaleceń dla członków komisji obwodowych (1) nakazujących im każdorazowe pytanie wyborców, w których głosowaniach/głosowaniu chcą wziąć udział (w wyborach do Sejmu, w wyborach do Senatu, w referendum), a także, (2) przestrzegania obowiązku odnotowania w polu „uwagi”, znajdującym się w spisie wyborców, niepobrania przez wyborcę określonych kart do głosowania.

W naszej opinii takie działania przyczynią się do realizacji prawa wyborców do informacji, a co za tym idzie, umożliwią im podjęcie świadomej decyzji dotyczącej głosowania.” – pisze w liście do Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej 37 organizacji społecznych, w tym Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita.

Treść listu

Jako organizacje działające na rzecz praw człowieka i wspierające rozwój społeczeństwa obywatelskiego wyrażamy stanowczy sprzeciw wobec referendum, które ma być przeprowadzone razem z wyborami parlamentarnymi w dniu 15 października bieżącego roku.

Nasz sprzeciw wynika  z poważnych obaw co do uczciwości, legalności i konsekwencji referendum przeprowadzonego w takich warunkach i okolicznościach.

Sposób informowania o kwestiach, które mają być rozstrzygnięte w drodze referendum 15 października br., uniemożliwia zapewnienie obywatelom i obywatelkom prawa do informacji.

Pytania referendum w połączeniu ze spotami objaśniającymi są sformułowane w sposób zawierający tezę i sugerujący wprost sposób „prawidłowego” głosowania.

Spoty informacyjne zawierają nieprawdziwe, uproszczone  informacje, stosują retoryczne i emocjonalne manipulacje i w sposób zamierzony budują w odbiorcy poczucie zagrożenia.

Ustawa o referendum ogólnokrajowym z 14 marca 2003 r., określając istotę referendum, daje obywatelom prawo „wyrażenia swojej woli co do sposobu rozstrzygnięcia sprawy poddanej pod referendum” (art. 2.1 w/w ustawy).

Wiążący wynik głosowania referendum oznacza powstanie prawnego obowiązku realizacji jego rozstrzygnięcia przez organy władzy.

Nieprecyzyjny i ogólny charakter czterech wskazanych pytań referendalnych nie tylko nie pozwoli na uwzględnienie pełnego kontekstu i konsekwencji takiej decyzji, ale również uniemożliwi realizację rozstrzygnięcia referendalnego.

Gdy dodamy do tego fakt, że pytania referendalne w większości dotyczą akceptacji istniejącej polityki rządzących, mamy do czynienia nie z referendum, a instytucją fasadową, która zamiast rozstrzygnięcia sprawy o szczególnym znaczeniu dla państwa, ma jedynie cel polityczny.

Stanowisko podpisało ponad 40 organizacji społecznych, w tym Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita.

Treść stanowiska

Do Sejmu wrócił projekt ustawy, zaostrzający przepisy dotyczące współpracy szkół z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego. To trzecia próba ograniczenia współpracy pomiędzy organizacjami społecznymi i szkołami. Pierwsze dwie dwukrotnie zawetował Prezydent Andrzej Duda. Tym razem „Lex Czarnek 3.0” wraca jako projekt obywatelski, wspierany przez Marszałek Sejmu, Elżbietę Witek a jego założenie to rzekoma ochrona dzieci przed seksualizacją.  

Proponowana regulacja zakazuje w szkołach podstawowych seksualizacji. Seksualizacja według Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego to wartościowanie innych przez pryzmat atrakcyjności seksualnej. Nie ma takich organizacji, których celem jest uprzedmiotowienie dzieci, nie ma więc przed czym chronić. Legislacja, tworząca problem, który następnie sama rozwiązuje, to działania na szkodę państwa prawa.

Projekt zakłada, że przed każdymi zajęciami rodzice będą musieli być poinformowani o programie zajęć oraz wyrazić zgodę na uczestnictwo w nich swoich dzieci. Takie rozwiązanie funkcjonuje już obecnie i nie ma potrzeby zaostrzania prawa w tym zakresie. Jego konsekwencją będzie jedynie wzrost szkolnej biurokracji oraz ograniczenie dzieciom i młodzieży dostępu do zajęć prowadzonych przez organizacje. Pragniemy przypomnieć, że szkoły otrzymują od organizacji pomoc m.in. w zakresie wsparcia zdrowia psychicznego uczniów i uczennic oraz kadry nauczycielskiej, wprowadzania nowych metod nauczania czy doskonalenia nauczycieli w korzystaniu z nowych technologii. Tematyka zajęć prowadzonych dla szkół przez organizacje, dotyczy edukacji globalnej, historycznej, klimatycznej, regionalnej, zdrowotnej, sportowej, artystycznej. Rzekoma ochrona przed “seksualizacją” spowoduje, że takich zajęć w szkole będzie mniej lub nie będzie ich wcale. 

My, niżej podpisane, organizacje pozarządowe, protestujemy przeciwko procedowaniu prawa, które utrudni dzieciom i młodzieży dostęp do zajęć wzbogacających pracę szkoły. 

Stanowisko podpisało 30 organizacji społecznych, w tym Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita.

Zapraszamy do wsparcia stanowiska. Kontakt kontakt@wolnaszkola.org 

Treść stanowiska

Na początku czerwca Stowarzyszenie Nigdy Więcej zwróciło uwagę na obecność Szymona Marciniaka – wybitnego sędziego piłkarskiego – na wydarzeniu Everest organizowanym przez Sławomira Mentzena z Konfederacji.

Organizację zaniepokoił fakt, że sędzia swoim udziałem w tej imprezie może przyczynić się do zwiększenia popularności polityka znanego z kontrowersyjnych i ksenofobicznych poglądów. Dlatego organizacja zaapelowała do Szymona Marciniaka o „zdystansowanie się od skrajnie prawicowych działań”. Po publikacji apelu Stowarzyszenie Nigdy Więcej musiało zmierzyć się z falą krytyki czy wręcz hejtu, dlatego organizacje społeczne, chcąc wyrazić swoje uznanie dla organizacji i jej działań, napisały list poparcia, który publikujemy poniżej.

W związku z agresją fizyczną posła na Sejm RP Grzegorza Brauna, której dopuścił się podczas wykładu naukowego prof. Jana Grabowskiego w Niemieckim Instytucie Historycznym w Warszawie w dniu 30 maja 2023, oczekujemy, że Sejm RP uchyli immunitet poselski posła Brauna, a powołane do tego organa państwa ukarzą go za ten bezprzykładny akt barbarzyńskiej agresji.

Wyrażamy szacunek i oczekujemy od wszystkich szacunku dla badaczek i badaczy Zagłady i trudnych relacji polsko–żydowskich w naszych dziejach najnowszych. Historycy ci wykonują uczciwie i rzetelnie swoją pracę w warunkach narastającej od 2015 roku antysemickiej przemocy: werbalnej, prawnej, instytucjonalnej, ekonomicznej i fizycznej.

Żadna forma przemocy nie sprawi, że przeszłość stanie się inna niż była. Doprowadza natomiast do tego, że teraźniejszość coraz bardziej upodabnia się do przeszłości, stanowiąc jak najgorszy prognostyk dla przyszłości.

W imieniu Stowarzyszenia oświadczenie podpisali Paula Sawicka – Przewodnicząca Rady Programowej oraz Marek Gumkowski – Prezes Zarządu.

Treść oświadczenia w pdf

Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita stanowczo protestuje przeciwko metodom polemicznym stosowanym ostatnio przez polityków w oficjalnych wypowiedziach oraz niektóre media do atakowania prof. Barbary Engelking z Centrum Badań nad Zagładą Żydów, a także reżyserki Agnieszki Holland oraz przeprowadzającej z nimi rozmowy redaktorki stacji TVN Moniki Olejnik.

Ataki te nie starają się polemizować merytorycznie z konkretnymi twierdzeniami.  Nie odwołują się do dłuższych cytatów  z krytykowanych wypowiedzi – lecz często manipulując i fałszując ich treść, zmierzają do wywołania skrajnie negatywnych emocji u odbiorców. 

Jest to zorganizowana forma szerzenia  nienawiści  nie tylko wobec konkretnych osób, ale wobec wszystkich, którzy ośmielają się szukać prawdy naukowej, samodzielnie myśleć i zabierać głos, nie schlebiając aktualnej polityce historycznej formacji rządzącej. Pojawiająca się w takich polemikach argumentacja podważa zagwarantowaną przez Konstytucję RP swobodę  badań naukowych i wolność wypowiedzi. Może powodować tzw. efekt mrożący, zniechęcając do podejmowania niektórych tematów czy formułowania pewnych tez co jest ze szkoda dla poszukiwania prawdy.

Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita w pełni solidaryzuje się ze stanowiskiem zespołu Centrum Badań nad Zagładą Żydów, które w wydanym oświadczeniu (zob. http://www.holocaustresearch.pl/nowy/photo/Oswiadczenie_19_04_2021.pdf) stanęło w obronie prof. Barbary Engelking. 

Tekst w pdf

My, niżej podpisane i podpisani, apelujemy do Rektorów i Senatów polskich uczelni wywodzących się ze szkół wyższych działających w okresie 1918–1939 o odniesienie się do aktów dyskryminacji wobec mniejszości religijnych, etnicznych i narodowych, do których dochodziło na tych uczelniach w okresie międzywojennym, w tym do funkcjonowania na ich terenie gett ławkowych w końcu lat trzydziestych XX wieku.

Misją uniwersytetów jest nauka krytycznego myślenia oraz dążenie do prawdy i wychowanie kolejnych pokoleń w duchu szacunku do niej, dlatego działania podejmowane na uczelniach powinny stanowić przykład rzetelnego rozliczania się z przeszłością. Tak właśnie należy postąpić w przypadku krzywd, które dotknęły wiele osób w wyniku wprowadzenia w latach trzydziestych gett ławkowych i praktykowania innych form dyskryminacji. 

Rosnące od lat zainteresowanie środowiska akademickiego tą problematyką przynosi nowe, ważne ustalenia i odkrywa skalę dyskryminacji i wykluczenia, przede wszystkim studentów żydowskich. Wiele z badań przedstawiono na niedawnych konferencjach naukowych na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ta trudna przeszłość jest częścią naszego dziedzictwa. Dlatego apelujemy o:

– zlecenie dalszych badań dotyczących getta ławkowego i innych form dyskryminacji w uczelniach działających w okresie międzywojennym; 
– symboliczne odwołanie zarządzeń, które wprowadziły na uczelni getto ławkowe lub inne formy dyskryminacji;
– symboliczne zadośćuczynienie osobom poszkodowanym;  
– stosowne upamiętnienie tej trudnej przeszłości oraz uwzględnienie jej w programach edukacyjnych i antydyskryminacyjnych.

Pozostajemy z nadzieją na życzliwe odniesienie się do naszego apelu.

Zespół inicjujący: 
dr Natalia Judzińska, Instytut Slawistyki PAN
dr hab. Maciej Michalski, prof. ucz., Wydział Historii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
dr Izabela Mrzygłód, Instytut Slawistyki PAN
dr hab. Roma Sendyka, prof. ucz., Wydział Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński
Sebastian Słowiński, student, Uniwersytet Warszawski
prof. dr hab. Dariusz Stola, Instytut Studiów Politycznych PAN
dr hab. Joanna Wawrzyniak, prof. ucz., Wydział Socjologii Uniwersytet Warszawski

TU MOŻESZ POPRZEĆ APEL

Lista pierwszych sygnatariuszy i sygnatariuszek apelu

Szanowni Państwo,

jako historycy, jako reprezentanci środowisk żydowskich i organizacji społecznych działających na rzecz tolerancji i wzajemnego szacunku oraz Żydzi – kombatanci, nie możemy milczeć, gdy Narodowy Bank Polski wybija i promuje monetę ku czci Józefa Kurasia. Postaci, której działalność – nawet biorąc pod uwagę wyjątkowy kontekst historyczny – dalece odbiega od wizerunku bohatera zasługującego na szczególną cześć i narodową pamięć. Szczególnie, gdy weźmie się pod uwagę, że dzieje się to na miesiąc przed oficjalnymi, państwowymi obchodami 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim.

45 organizacji społecznych, w tym Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita, poparło apel Komitetu Obrony Demokracji, Fundacji Odpowiedzialna Polityka i Obserwatorium Wyborczego ws. nowelizacji kodeksu wyborczego.

Wyrażamy sprzeciw wobec pośpiesznych i nieprzemyślanych zmian w Kodeksie wyborczym procedowanych obecnie przez Parlament!

W związku z wczorajszym odwołaniem dr Hanny Machińskiej ze stanowiska Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich organizacje społeczne wyrażają zaniepokojenie tym faktem.

90 organizacji społecznych – Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, Inicjatywa „Nasz Rzecznik”, ruchy uliczne, organizacje strażnicze – skierowało dzisiaj do Rzecznika Praw Obywatelskich prof. Marcina Wiącka list, w którym zwracają się do RPO z prośbą o wyjaśnienie przyczyn odwołania dr Hanny Machińskiej ze stanowiska Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich.

Wśród sygnatariuszy listu jest Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii.

Treść listu

Konsorcjum Migracyjne – grupy polskich organizacji działających na rzecz migrantów i uchodźców – przygotowało list do międzynarodowych donorów, którzy w związku z wojną w Ukrainie pojawili się w Polsce i włączyli w działania pomocowe.

List do dziewięć postulatów koniecznych do sprawnego zarządzania systemami pomocy humanitarnej.

List poparło blisko 90 organizacji z Polski, w tym Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita. Ten list jest także aktem solidarności z listem ukraińskich organizacji.

Treść listu

31 maja 2022 roku w Radiu Maryja został wyemitowany program Aktualności Dnia, którego gościem był Paweł Bortkiewicz. Biorący udział w audycji, wraz z prowadzącym, wielokrotnie obrażali osoby nieheteronormatywne, mówiąc m. in. o tym, że czerwiec – miesiąc dumy – jest „obrzydliwy”. W dalszej części programu uczestnicy kpią z osób transpłciowych. Sam Paweł Bortkiewicz z dumą deklaruje, że jest homofobem i transfobem. W sposób pogardliwy i nienawistny odnosi się do społeczności LGBTQ+.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w odpowiedzi na skargę złożoną przez Sekretarza Zarządu Otwartej Rzeczpospolitej Damiana Wutke stwierdza, że wypowiedzi te nie zawierają elementów charakteryzujących mowę nienawiści, a jedynie przedstawiają argumenty dotyczące wartości katolickich i chrześcijańskich.

Odpowiedź KRRiTV

List otwarty organizacji społecznych do władz samorządowych i instytucji publicznych

Z niedowierzaniem dowiadujemy się o wspólnym przedsięwzięciu władz Dzielnicy Śródmieście m. st. Warszawy z Ambasadą Socjalistycznej Republiki Wietnamu, jakim jest festyn na placu Zamkowym w Warszawie. Wcześniej, delegacja partii rządzącej dziś Polską udała się do Wietnamu „w celu zacieśniania stosunków” – w oficjalnym komunikacie brak informacji, czy poruszano kwestie praw człowieka, na pewno poruszano kwestie gospodarcze.

Aktualne raporty Human Rights World, Amnesty International, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka czy Departamentu Stanu USA mówią o setkach więźniów politycznych, torturach, doprowadzających często do ich śmierci. Tylko na przełomie lipca i sierpnia br. władze komunistyczne SRW bezprawnie aresztowały pana Nguyen Lan Thang, wpływowego działacza społecznego, wydały wyrok 9 lat więzienia na dziennikarkę Pham Doan Trang, której jedynym przewinieniem jest prowadzenie popularnych wśród czytelników blogów, poświęconych prawom człowieka, nie pozwoliły Khanh Ly zaśpiewać historycznej pieśni, kazały spalić obrazy znanego malarza i poety Bui Chat, bo są „zbyt abstrakcyjne”.

Natychmiast po wysłaniu listu ws. wypowiedzi Łucji Dzidek nadeszła odpowiedź prof. dr. hab. Armena Edigariana – Prorektora UJ ds. dydaktyki:

w nawiązaniu do Pana korespondencji chciałbym poinformować, że Pani Łucja Dzidek od 30.06.2022 roku nie jest doktorantką w Szkole Nauk Ścisłych i Przyrodniczych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pani Łucja Dzidek złożyła pisemną rezygnację, czego efektem było wydanie decyzji przez Rektora UJ o jej skreśleniu i utracie statusu doktorantki.

Odpowiadając na pytania, które dotyczą działań podjętych przez uczelnię chciałbym przekazać, że rzecznik dyscyplinarny ds. studentów i doktorantów UJ przeprowadził dwa postępowania wyjaśniające w tej sprawie. Postępowania zakończyły się wydaniem 15.06.2022 roku wniosku do komisji dyscyplinarnej dla doktorantów UJ o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego i ukaranie Pani Łucji Dzidek.

Komisja dyscyplinarna dla doktorantów UJ po zapoznaniu się z aktami sprawy oraz wnioskiem rzecznika dyscyplinarnego ds. studentów i doktorantów 12.07.2022 roku postanowiła wszcząć postępowanie dyscyplinarne i skierować sprawę do rozpoznania na rozprawie dyscyplinarnej. Termin rozprawy został wyznaczony na październik.

Treść odpowiedzi

Z wielkim oburzeniem i niedowierzaniem zapoznałem się z tekstem opublikowanym 24 sierpnia br. w Gazecie Wyborczej. Artykuł opisuje publiczne wypowiedzi Łucji Dzidek – doktorantki w Szkole Doktorskiej Nauk Ścisłych i Przyrodniczych Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Pani Dzidek w swoich mediach społecznościowych pisze m. in.: „Stężenie propagandy sączonej przez oficjalne media społecznościowe Uniwersytetu Jagiellońskiego przekroczyło wszelkie dopuszczalne normy. Od paru dni wpisy publikowane przez Zespół ds. Normalizowania Sodomii i Dewiacji wyglądają właśnie tak” a wpis swój odnosiła do Zespołu Antydyskryminacyjnego działającego na kierowanej przez Pana uczelni. Nie ulega wątpliwości, że wypowiedzi te przesycone są pogardą dla osób nieheteronormatywnych, ale także dla wszystkich, dla których prawa człowieka są wartością nadrzędną. Nie jest to zresztą pierwsza wypowiedź pani Dzidek, w której poniża ona osoby należące do grup mniejszościowych. Jej wcześniejsze wypowiedzi przesycone były homofobią, rasizmem – były podręcznikowym wręcz przykładem mowy nienawiści.

Korzystając z  przysługującego każdemu obywatelowi i każdej obywatelce prawa dostępu do informacji publicznej zwracam się do Pana Rektora z pytaniem, jakie kroki dyscyplinarne zostały podjęte wobec Łucji Dzidek? Jeśli nie zostały podjęte do tej porty, kiedy to nastąpi? – pisze w liście do Rektora UJ Sekretarz Zarządu Otwartej Rzeczpospolitej Damian Wutke.

Treść listu

31 maja 2022 roku w Radiu Maryja został wyemitowany program Aktualności Dnia, którego gościem był Paweł Bortkiewicz. Biorący udział w audycji, wraz z prowadzącym, wielokrotnie obrażali osoby nieheteronormatywne, mówiąc m. in. o tym, że czerwiec – miesiąc dumy – jest „obrzydliwy”. W dalszej części programu uczestnicy kpią z osób transpłciowych. Sam Paweł Bortkiewicz z dumą deklaruje, że jest homofobem i transfobem. W sposób pogardliwy i nienawistny odnosi się do społeczności LGBTQ+.

Paweł Bortkiewicz nawiązał też do niedzielnego incydentu w centrum Warszawy, gdzie starszy mężczyzna zamalował sprejem plakaty z całującymi się parami kobiet i mężczyzn, które przedstawiały okładki najnowszego numeru miesięcznika „Vogue”. Dzień później w tym miejscu odbył się happening będący formą protestu przeciwko temu aktowi wandalizmu.

– Taką homofobię, jaka jest tutaj prezentowana, przypisuję sobie. Nie jestem tylko homofobem, ale też transfobem. Dlatego, że staram się, żeby ktoś mi wyjaśnił w sposób precyzyjny, na czym polega transgenderyzm czy transsekseksualizm – mówił Bortkiewicz.

Gość Radia Maryja pochwalił mężczyznę, który zamalował plakaty. – To świadczy o tym, że jeszcze nie ulegliśmy procesowi zatracenia orientacji w sferze wartości i tego, co jest normą, a co patologią, co jest dobre, a co złe. Forma zamalowywania publicznie wywieszanych zdjęć, które ilustrują pocałunki homoseksualne, niewątpliwie może urażać czyjąś estetykę. Jeżeli – przepraszam za porównanie – mamy dopuszczalne w Polsce wyrokiem sądu znieważanie wizerunku Chrystusa i Matki Bożej, które miało miejsce w Płocku i okazało się bezkarne wyrokiem miejscowego sądu, to dlaczego nie mamy reagować na to, co obraża nasze uczucia. Dlaczego nie ma zgody na symetrię zachowań? Przy czym w tym pierwszym przypadku jest to rzeczywiście – obiektywnie rzecz ujmując – obrazoburstwo, jest to profanacja. Jest to akt bluźnierczy, bo wizerunki Chrystusa i Maryi są oczywiście wizerunkami, które stanowią przedmiot kultu religijnego – przekonywał duchowny.

Skargę na działanie prowadzącego audycję złożył Sekretarz Zarządu Otwartej Rzeczpospolitej Damian Wutke.

Treść skargi

Od 18 lat polscy podatnicy mogą przekazać 1% podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) na rzecz organizacji pożytku publicznego. W 2021 roku skorzystało z tego prawa 15,3 mln podatników, a łączna przekazana przez nich kwota wyniosła 972,7 mln zł. W ten sposób obywatele mogą decydować na jakie cele pożytku publicznego trafia część podatku należnego państwu. To przejaw troski o dobro wspólne i forma wpływu obywateli na funkcjonowanie państwa. Dla organizacji pożytku publicznego odpis 1% to ważne źródło finansowania działalności, ale także wyraz społecznego zaufania. Polski Ład, głównie poprzez podniesienie kwoty wolnej od podatku z 8 tys. do 30 tys. zł, spowodował, że kilka milionów podatników utraci, począwszy od 2023 roku, prawo do przekazywania 1% PIT. W konsekwencji zmniejszy się obywatelskie wsparcie dla ponad 9 tysięcy organizacji pożytku publicznego.

24 marca b.r. roku rząd przedstawił projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, która ma zastąpić Polski Ład. Propozycja rządu pogłębia negatywne skutki dla odpisu 1%. Utrzymuje bowiem kwotę wolną od podatku na poziomie 30 tys. złotych, ale podstawowa stawka PIT ma zostać zmniejszona z 17 do 12%, co, jak szacuje sam rząd, spowoduje, że liczba osób niepłacących podatku zwiększy się dwukrotnie. O kolejne kilka milionów zmniejszy się zatem liczba podatników mających prawo do dokonania odpisu 1%, a o kilkaset milionów złotych spadną wpływy organizacji pożytku publicznego.  Rząd oszacował, że ogólna kwota odpisu zmniejszy się w 2023 roku o 20% w porównaniu z rokiem 2022, eksperci szacują, że może być to spadek nawet o ponad 30%.

Treść stanowiska i lista sygnatariuszy na stronie ngo.pl

W czasie, gdy Rosja prowadzi wojnę przeciwko Ukrainie, giną ludzie, a miliony osób musiało uciekać za granicę, w Polsce grupa posłów partii „Solidarna Polska” proponuje rozwiązania prawne zaczerpnięte z Rosji – rozwiązania, które Putin stosuje w celu uderzenia w rosyjskie organizacje społeczne.

Tysiące polskich fundacji i stowarzyszeń organizuje pomoc dla Ukrainy i uchodźców – organizują m.in. punkty recepcyjne na granicy, transporty humanitarne, pomoc psychologiczną i prawną. Z tych działań skorzystało już przeszło 2,5 mln osób, które przekroczyło polską granicę. Działania te finansowane są przez prywatnych darczyńców z Polski i zagranicy – dary i środki finansowe na ten cel płyną z całego świata. Organizacje społeczne stają na wysokości zadania, mimo że wcześniej ich zasoby zostały nadwyrężone przez niemal dwa lata pandemii. To moment, w którym trzeci sektor i społecznicy potrzebują pilnego wsparcia (także finansowego), prostego prawa opartego na zaufaniu do obywateli, uproszczenia biurokracji. Czy mogą na to liczyć? 

W tym dramatycznym czasie Solidarna Polska zgłosiła projekt ustawy, który w swojej istocie ma ukrócić niezależność i wolność działania organizacji społecznych i darczyńców. Tzw. „Lex Woś” (dalej: projekt) przypomina rosyjską ustawę o zagranicznych agentach i węgierską ustawę o przejrzystości, którą TSUE uznał za niezgodną z unijnym prawem. 

Projekt nakłada na organizacje kolejne obciążenia biurokratyczne, sankcje finansowe i karne za ich nieprzestrzeganie, likwiduje prawo do anonimowości darczyńców i wprowadza atmosferę podejrzliwości wokół źródeł przychodów, w tym środków finansowych z zagranicy.

Treść apelu i lista sygnatariuszy na stronie ngo.pl

24 marca upływa miesiąc od barbarzyńskiej inwazji Rosji na Ukrainę. Ukraina z determinacją, wykazując się niezwykłymi umiejętnościami wojskowymi, odpiera wielokrotnie silniejszą militarnie agresję Rosji. W Ukrainie pod obstrzałami i bombami rosyjskich barbarzyńców giną setki dzieci, kobiet, kobiet ciężarnych, osób starszych i niedołężnych. Giną ukraińscy żołnierze oraz kobiety i mężczyźni, którzy wstąpili do oddziałów Obrony Terytorialnej, walcząc z oddaniem i wiarą w prawo do własnego kraju. Putin ogarnięty żądzą całkowitego unicestwienia Ukrainy jako państwa, po nieudanej próbie zdobycia Ukrainy w ciągu 48 godzin, wydał rozkaz bombardowania dzielnic mieszkaniowych, szkół, przedszkoli, szpitali, także szpitali położniczych.

Symbolem rosyjskiej zawziętości stało się oblężenie Mariupola, nazywanego obecnie „nowym Aleppo”. Ludność cywilna traktowana jest jako zakładnicy. 400 tys. mieszkańców od prawie czterech tygodni jest pozbawiona wody, ogrzewania, gazu, leków i środków opatrunkowych. Wynegocjowane przez walczące strony „korytarze życia” z Mariupola, i innych miast, są ostrzeliwane przez rosyjskie wojsko.

Przedmiotem opinii jest rządowy projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa w zakresie, w jakim jej zastosowanie jest uzależnione od obywatelstwa, a więc, w konsekwencji – także narodowości i koloru skóry.

W opinii organizacji zrzeszonych w Koalicji na rzecz Równych Szans, nie ma podstaw do ograniczania zastosowania projektowanej ustawy wyłącznie do obywateli Ukrainy, z pominięciem członków ich rodzin, osób od nich zależnych, będących na ich utrzymaniu oraz osób mających stałe miejsce zamieszkania w Ukrainie.

W tym kontekście bardzo niepokojące są obecnie wytyczne poszczególnych Ministerstw na stronach internetowych dotyczące konkretnych, dopiero przygotowywanych programów, ale też założenia opiniowanego projektu. O ile w motywach powstania projektu wymienia się szerszą grupę osób, jako że celem ma być zapewnienie „doraźnej podstawy prawnej do legalnego pobytu cudzoziemcom, w szczególności posiadającym obywatelstwo Ukrainy”, to wśród wszystkich zapowiadanych rozwiązań w ośmiu dziedzinach życia, ośmiokrotnie powtarza się ograniczenie: „obywatelom Ukrainy”. 

Przepisy projektowanej ustawy w obecnym kształcie nie regulują sytuacji osób bez obywatelstwa ukraińskiego. Szczególnie uderzające jest, że wymóg obywatelstwa ukraińskiego zawarty został nawet w projektowanym artykule 2, przedłużającym legalny pobyt osób, które „wjechały legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy” po 24 lutego 2022 r. do 18 miesięcy.

Całość opinii

Od najazdu Rosji na Ukrainę przybywają do Polski osoby uciekające przed atakami rosyjskich wojsk. Wśród nich są zarówno obywatele i obywatelki Ukrainy, jak również osoby pochodzące z innych państw, które w Ukrainie znalazły swój dom. Pamiętajmy, że wszyscy oni uciekają przed tym samym wrogiem i są w takiej samej sytuacji. Wszyscy oni muszą zostać wpuszczeni do Polski i traktowani na takich samych zasadach. Stąd, zarówno działania na samej granicy, jak i planowane przez polski rząd przepisy, muszą objąć w takim samym stopniu pomocą i ochroną wszystkich uciekających.

Takie same apele płyną do nas od organizacji ukraińskich. 2 marca 9 organizacji broniących praw człowieka i pracujących w Ukrainie wezwało do równego traktowania wszystkich uciekających z Ukrainy, niezależnie od ich narodowości. Ten sam głos płynie od organizacji ukraińskich pracujących w Polsce – Fundacji Nasz Wybór oraz Związku Ukraińców w Polsce. 

W tej dramatycznej  sytuacji wojny za naszymi granicami, nie możemy dać się podzielić. I sami jako państwo i społeczeństwo nie możemy dzielić innych. Dlatego, wspierając głos naszych kolegów i koleżanek Ukraińców i Ukrainek, apelujemy do polskiego rządu o zapewnienie procedur, które przeciwdziałać będą dyskryminacji na granicach i segregacji ludzi z uwagi na ich kolor skóry, narodowość czy religię. Apelujemy o wprowadzenie regulacji prawnych, które zaoferują taką samą pomoc dla wszystkich uchodźców i uchodźczyń z terenu Ukrainy.

Dzisiaj, tuż przed południem, Sąd Najwyższy w Moskwie wydał wyrok oznaczający likwidację Międzynarodowego „Memoriału”, struktury centralnej Stowarzyszenia. To haniebny krok władz Federacji Rosyjskiej, wobec zapowiedzi którego protestowano powszechnie w Polsce i na świecie. Obecnie, w trakcie bestialskiego najazdu Kremla na Ukrainę, ten akt agresji sądowej może zejść w cień, mimo że jest istotną składową tyranii, jaka zapanowała w Rosji. „Memoriał”, jak w każdym przypadku historycznych czy współczesnych represji i zbrodni, staje po stronie ofiar.

Ośrodek KARTA, od 30 lat polski partner Stowarzyszenia „Memoriał”, podejmuje wspólne przedsięwzięcia dokumentacyjne, związane z historią Europy Środkowo-Wschodniej i Sowietów – prace międzynarodowe w każdym z tych projektów były warunkiem sensowności działań. Wobec dzisiejszego wyroku, wzmocnienie współpracy staje się naszą powinnością.

KARTA otrzymała od władz gminy Warszawa-Śródmieście obietnicę uzyskania lokalu w centrum miasta, w którym można będzie prowadzić działalność planowanego od kilku lat Domu Wschodniego (docelowo w miejscowości Mordy pod Siedlcami), mającego zająć się dialogiem Polska–Wschód. Przyspieszymy uruchomienie Domu w Warszawie, poszerzając jego zadania o dokumentację bieżących zbrodni. Planowane jest w nowym miejscu powołanie archiwum rosyjsko-, ukraińsko- i białoruskojęzycznego.

8 kwietnia br. w Warszawie odbędzie się Dzień Wschodni, który zapoczątkuje działania Domu Wschodniego razem z ponad dwudziestoma partnerami – białoruskimi, litewskimi, rosyjskimi, ukraińskimi, polskimi… Ogłoszona zostanie wtedy kilkujęzyczna Deklaracja Domu Wschodniego.

Cała współpraca KARTY z „Memoriałem”, począwszy od „Tygodnia Sumienia w Polsce” w kwietniu 1992, jest prowadzona na rzecz porozumienia narodów Europy Wschodniej, łagodzenia historycznych traum. Tej idei wojna nie może przekreślić; przeciwnie – jest jej oczywistym uzasadnieniem.

Prezes Ośrodka KARTA                

Zbigniew Gluza