Jerzy Tomaszewski o książce Marka Jana Chodakiewicza, Żydzi i Polacy 1918-1955. Współistnienie – Zagłada – Komunizm.

David Engel o książce Marka Jana Chodakiewicza, Po Zagładzie. Stosunki polsko-żydowskie 1944-1947 (Ąfter the Holocaust: Polish-Jewish Conflict in the Wake of World War II)

Dlaczego IPN angażuje pieniądze i autorytet instytucji publicznej w lansowanie „Po Zagładzie” Marka Chodakiewicza – książki tak jednostronnej, pełnej błędów i manipulacji?

Z jakiego niby kontekstu Gross wyrywa przypadki zabijania Żydów? Ja nie widzę kontekstu dla morderstwa. Morderca to morderca i tyle.

Przeczytałem „Strach” Jana Tomasza Grossa. Po lekturze po raz kolejny obejrzałem wstrząsającą 13-minutową etiudę filmową Andrzeja Brzozowskiego z 1963 r. „Przy torze kolejowym” na motywach opowiadania Zofii Nałkowskiej. To obraz o śmierci młodej Żydówki.

Mirosław Czech przedstawia książki Ronalda Modrasa, „Kościół katolicki i antysemityzm w Polsce w latach 1933-1939”, przeł. Witold Turopolski, wyd. Homini, Kraków 2004; oraz Damiana Pałki, „Kościół katolicki wobec Żydów w Polsce międzywojennej”, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2006. Omówienie książek przytaczamy za „Gazetą Wyborczą” z 2 lutego 2008 roku.

Zanim sięgnąłem do książki Grossa, wielokrotnie słyszałem, że jest obrzydliwa. I owszem, jest. Jest obrzydliwa, ohydna, plugawa. Tak, jak zawsze jest i zawsze będzie (przynajmniej dopóki ludzie nie wyzbędą się ostatnich szlachetnych odruchów) każdy opis brutalnej masakry. Tak samo obrzydliwe, ohydne i plugawe były dla mnie teksty opisujące życie w hitlerowskich obozach koncentracyjnych i w stalinowskich łagrach, rzezie Polaków na Ukrainie, masową eksterminację olbrzymich rzesz ludzkich w Kambodży, czystki etniczne w byłej Jugosławii. Są to rzeczy obrzydliwe, to znaczy takie, od których chciałoby się odwrócić wzrok – tak, jak dziecko odwracając wzrok od czegoś niemiłego może sobie powiedzieć, że „tego nie ma”.

Michał Głowiński pisze o książce Agnieszki Skalskiej-Graczyk „Obraz wroga w antysemickich rysunkach prasowych marca 1968”.

„Równa szkoła – edukacja wolna od dyskryminacji. Poradnik dla nauczycielek i nauczycieli” to książka dla wszystkich, którzy chcą żyć w świecie partnerstwa kobiet i mężczyzn. A chcą tego i ci, którzy na sztandarach umieszczają słowo feminizm, i ci, którzy się go boją.

Na początku listopada odbyła się premiera filmu Polin, wyreżyserowanego przez Jolantę Dylewską. Otwarta Rzeczpospolita wspólnie z dystrybutorem, Filmem Polskim, zorganizowała przedpremierowy pokaz dla nauczycieli. Do filmu przygotujemy propozycje lekcji.

Zamieszczamy recenzję Tadeusza Sobolewskiego z Gazety Wyborczej.

We wstępie do polskiego wydania książki „Polacy i Żydzi. Kwestia otwarta” redaktor Zbigniew Nosowski pisze: [autorzy] starają się, by polscy czytelnicy zrozumieli ból żydowski, a czytelnicy żydowscy – uznali i zrozumieli ból polski.

Przeżycia Żydów ocalałych w poszczególnych rejonach okupowanej przez nazistów Europy i tych, którzy spieszyli im z pomocą to do niedawna zaniedbywany obszar historii społecznej Holocaustu. Książka Gunnara S. Paulssona Secret City. The Hidden Jews of Warsaw 1940-1945, traktująca o Żydach ukrywających się w okupowanej przez Niemców Warszawie jest niewątpliwie pracą na tym polu pionierską i z dawna oczekiwaną. Niestety jednak opracowanie to, na które składają się: sprawnie przeprowadzona analiza ilościowa ucieczek z getta oraz wartościowe obserwacje autora o samym procesie utrzymywania się przy życiu, nie zawiera pogłębionych interpretacji i nie przedstawia spójnych argumentów odnoszących się do tych problemów; wszystko to obniża wartość książki.

Nowa książka prof. Krzysztofa Jasiewicza o postawach Żydów podczas radzieckiej okupacji to nagromadzenie antysemickich klisz zapakowanych w pseudonaukową oprawę. O książce pisze Adam Leszczyński.

Stosunki polsko-żydowskie w czasie okupacji, współpraca z Niemcami (Polaków, jak i Żydów), powojenne rozliczenia, okupacyjne losy Żydów na prowincji, świadczona im przez Sprawiedliwych pomoc, ale też zbrodnie szmalcowników – każdy tom pisma „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, prezentującego dorobek Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN, poświęcony jest jednemu, wiodącemu tematowi – pisze Joanna Szczęsna.

Autor z jednej strony zatrzymuje się przy kolejnych przystankach wiary i nadziei, które odsuwały myśl o oporze: że w getcie da się przeżyć, że naród Goethego nie jest zdolny do metodycznego unicestwienia milionów ludzi, że nie ma to dla Niemców żadnego ekonomicznego sensu, że wojna wkrótce się skończy. Z drugiej pokazuje, jak przesiedlenia, głód, przeludnienie, choroby często unicestwiały nie tylko wolę walki, ale wręcz chęć do życia – o książce Grzegorza Kołacza pisze Joanna Szczęsna.

Nakładem Wydawnictwa Wolters Kluwer ukazała się własnie książka „Mowa nienawiści a wolność słowa. Aspekty prawne i społeczne” (red. prof. Roman Wieruszewski, prof. Mirosław Wyrzykowski, dr Adam Bodnar, Aleksandra Gliszczyńska- Grabias), zawierajaca referaty przedstawione podczas konferencji zorganizowanej w listopadzie 2009 r. przez Poznańskie Centrum Praw Człowieka oraz Zakład Praw Człowieka WPiA UW. W książce stawiane jest pytanie o to, czy w demokratycznym państwie wolność słowa osoby głoszącej nienawistne, rasistowskie, ksenofobiczne, antysemickie, homofobiczne czy totalitarne poglądy i idee, powinna podlegać prawnym ograniczeniom – włączając w to sankcje karne – czy też wolność ta obejmuje także treści o najbardziej nawet skrajnym charakterze i wydźwięku? Publikacja podejmuje przede wszystkim szereg zagadnień prawnych związanych z publicznym prezentowaniem nienawistnych poglądów i postaw. Rozważaniom na tematy prawne towarzyszy refleksja nad społecznymi uwarunkowaniami funkcjonowania mowy nienawiści w dyskursie publicznym.

Narody i narodowości. Przewodnik po lekturach oraz druga część książki, Razem czy osobno? Przewodnik po lekturach, to opowieść o postrzeganiu Rusinów (Ukraińców), Litwinów i Białorusinów przez polską publicystykę od schyłku XVIII w. do 1918 r. w kontekście zagadnień narodowościowych. Interesuje mnie to, co – drukowane w postaci artykułów prasowych, broszur czy książek – mogło wywierać bezpośredni lub pośredni wpływ na odbiorców i kształtować ich opinie na dany temat. Ciekawi mnie, jak wówczas w naszym piśmiennictwie definiowano pojęcie „naród polski” oraz jak polskie elity reagowały na ruchy narodowe wśród Rusinów (Ukraińców), Litwinów i Białorusinów – o swojej nowej książce pisze Michał Jagiełło.

Teksty tworzące antologię „Przeciw antysemityzmowi 1936-2009”, wydaną pod redakcją Adama Michnika, można podzielić na cztery grupy: wystąpienia publicystyczne, teksty opisujące zachowania Polaków wobec Holocaustu, który rozgrywał się na ich oczach, analizy mające na celu opisanie natury postaw antysemickich w społeczeństwie polskim, zwłaszcza po roku 1989 oraz analizy historyczne zmierzające do opisania procesu kształtowania się stereotypów antyżydowskich.

Książki jeszcze nie ma. Nikt jej niemal nie czytał, ale polskim zwyczajem już rozgorzała dyskusja. „Złote żniwa” ukażą się dopiero w lutym w wydawnictwie Znak i będzie o niej głośno. Czy dlatego, że jest dziełem wybitnym? Nie. Czy dlatego, że zawiera nieznane fakty bądź źródła? Też nie. Będzie głośna, bo jest to książka o chłopskiej zawiści, zdradzie i delatorstwie. I o zatracie moralnej wiodącej do zbrodni – pisze Jarosław Kurski.

Boli. Książka Wojciecha Tochmana „Dzisiaj narysujemy śmierć” chwyta czytelnika za gardło i w żelaznym uścisku prowadzi do ostatniej strony – pisze Magdalena Grochowska.

Nowa książka Dariusza Stoli „Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949-1989” to coś znacznie więcej niż pierwsze studium migracji z kraju komunistycznego. To kawał historii społecznej PRL, pokazującej, jak bardzo był to kraj skomplikowany – czytamy w „Gazecie Wyborczej”

Książka, o której tu będzie mowa, jest oparta na podobnie solidnym warsztacie źródłowym, mikrograficznym, i napisana jest językiem tak spokojnym, że chwilami zdaje się on wręcz nie przystawać do dramatycznej treści relacji. Przez to jednak działa tym mocniej i tym bardziej wiarygodnie – o książce Jana Grabowskiego „Judenjagd. Polowanie na Żydów, 1942-1945. Studium pewnego powiatu” pisze prof. Jerzy Jedlicki.

Czy przeczytacie, czy nie, ta historia was dopadnie i już nie odpuści. Uciekaliśmy przed nią wszyscy przez 65 lat odwracając wzrok, zagadując bohaterskimi opowieściami, przecząc w zaparte albo tocząc scholastyczne spory o to, ilu Żydów może się zmieścić w jednej stodole. A teraz koniec: już nie ma się jak wymknąć. Będziemy z nią musieli żyć i radzić sobie jak kto potrafi, bo to jest nasza historia – o książce Barbary Engelking Jest taki piękny, słoneczny dzień… Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942-1945 pisze Jerzy Jedlicki.

Ta książka jest wartościowa, bo zbiera dwie ważne, choć subiektywne opowieści o tym samym okresie. Ich autorzy, dziś uznani za klasyków gatunku, dają czytelnikowi ogląd warszawskiego getta, każdy ze swojej strony muru – o zebranych w tomie I była dzielnica żydowska w Warszawie… tekstach Marka Edelmana i Władysława Bartoszewskiego pisze Paula Sawicka.

8 kwietnia wszedł na ekrany kin oraz został wydany na DVD „Niedokończony film” izraelskiej reżyserki Yael Hersonski. Film jest próbą analizy materiału propagandowego, jaki naziści nakręcili w warszawskim getcie. Ów archiwalny, czarno-biały materiał był po wojnie często wykorzystywany zarówno przez filmowców, jak i muzea jako żywa ilustracja wspomnień oraz świadectw zebranych wśród ocalałych z tragedii. Film kwestionuje naszą percepcję fotograficznego obrazu, jak również sposób, w jaki postrzegamy i rozumiemy historię. Kliknij, żeby dowiedzieć się więcej

Ta rozpisana na wiele głosów dramatyczna opowieść o polsko-żydowskich relacjach jest  w istocie polskim sporem wewnętrznym – o antologii „Przeciw antysemityzmowi” pod red. Adama Michnika pisze Michał Jagiełło.

Oddać rzeczy Polakowi i dać się wywieźć do Treblinki – oto powinność „grzecznego” Żyda. Majątek rósł, a sumienie czyste, bo wina niemiecka. Wraz z nowym wydaniem „Spowiedzi” Calka Perechodnika wracają niemiłe pytania o postępowanie Polaków w czasie Zagłady.