Tegoroczne, VII Oświęcimskie Forum: Europa wobec wyzwań XXI wieku odbyło się 22 maja pod hasłem: Zabójczy urok populizmu. Publikujemy głos Francesco Cataluccio’a w panelu I „Paliwa populizmu”. W panelu II dyskutowano o „Dialogu społecznym w dobie internetu i mediów społecznościowych”, m.in. o tym, że określenie „media społecznościowe” jest mylące i postulowany, by go nie używać. Panel III, w którym uczestniczyłam, traktował o „Straszeniu obcym”, metodzie zdobywania zwolenników i utrzymywania władzy.
Paula Sawicka
***
„Porzucenie faktów oznacza porzucenie wolności. Jeśli nic nie jest prawdą, nikt nie może krytykować władzy, ponieważ nie ma podstaw, na których można by to zrobić. Jeśli nic nie jest prawdą, wszystko jest spektaklem. Najbardziej wypchany portfel płaci za najjaśniejsze światła”.
Timothy Snyder, Nora Krug, On Tiranny. Dwadzieścia lekcji XX wieku (2021)
Demokracja, we wszystkich swoich formach, przeżywa dziś głęboki kryzys – nawet w tych częściach świata, w których wciąż funkcjonują systemy określające się mianem demokratycznych. Kryzys ten jest głęboki, ponieważ dotyka nie tylko instytucji, ale również obywateli, którzy są podmiotami, a nie tylko użytkownikami systemu demokratycznego.
Demokracja to rytuał, a rytuał wymaga formy, która nadaje mu sens. Bez formy treść staje się chaosem – rzeczą bez znaczenia. Tyrani i populiści nie budują rytuału, lecz mit – uproszczoną, emocjonalną narrację, która ma jedynie służyć zdobyciu władzy. Posługują się machiną językową splecioną z gęstej sieci stereotypów, frazesów i gotowych formuł – zwrotów, które wydają się jasne właśnie dlatego, że nie wymagają zrozumienia. Redukują język do instynktu – do tego, co w nas pierwotne: do krwi, biologii, ziemi.
Obecnie niechęć, podejrzliwość, nieufność i skłonność do konfliktu w sposób niemal paranoiczny przenikają relacje międzyludzkie. W sferze politycznej obserwujemy nieustanne oskarżenia – bezrefleksyjne, stereotypowe – kierowane przez jedną stronę wobec drugiej; brak dialogu, który często przeradza się w kłótnię lub publiczne ośmieszanie. Towarzyszy temu systematyczne przerzucanie odpowiedzialności za niezrealizowane obietnice na przeciwników. Ten „wirus paranoi” infekuje życie społeczne, pogłębia nieufność państwa wobec obywateli i odwrotnie. Historia uczy nas, że przejście od państwa prawa do państwa paranoicznego – czasem wręcz niezauważalne – jest całkowicie realne.
STOWARZYSZENIE
OTWARTA RZECZPOSPOLITA
Biuro czynne dla interesantów:
poniedziałek-piątek: 10.00 - 14.00
Chcesz być na bieżąco?