W nocy z 21 na 22 lipca w Kaliszu na powszechnie używanej przez spacerowiczów i rowerzystów ścieżce rekreacyjnej pojawiły się niegodziwe napisy wzywające do zabójstw politycznych i szerzące nienawiść do środowisk LBGT+. Hańbią kaliszan i wszystkich obywateli. Są przestępstwem i świadectwem przekraczania kolejnych granic w postępującej brutalizacji życia polityczno-społecznego w naszym kraju.

Nie bądźmy obojętni!

Nie odwracajmy głowy!

Wyrażając we własnym imieniu najgłębsze oburzenie tym faktem, wzywamy do powszechnego potępienia tego ekscesu nienawistników i przeciwstawiania się takim zjawiskom, piętnowanie ich sprawców, a także tych, którzy w ten czy inny sposób przyzwalają czy pośrednio zachęcają do tego rodzaju działań.

Paula Sawicka – Przewodnicząca Rady Programowej

Marek Gumkowski – Prezes Zarządu

Damian Wutke – Sekretarz Zarządu

22 lipca obchodzimy również Europejski Dzień Ofiar Przestępstw z Nienawiści.

Jego inicjatorami są uczestnicy Kampanii Rady Europy „No Hate Speech Movement”.

Dzień ten został wybrany, by upamiętnić ofiary ataku Andersa Breivika, który w 2011 roku w Oslo i na wyspie Utøya pozbawił życia 77 młodych osób.

W 2024 roku Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN obchodzi 10. urodziny. Przy tej okazji jego twórcy pragną wzmocnić głos żydowskich artystów i artystek, tworząc w ostatniej galerii wystawy stałej rotacyjną, żywą, polifoniczną przestrzeń wypowiedzi współczesnych twórców i twórczyń. 

Drugim działaniem w ramach Galerii Rotacyjnej jest prezentacja prac Gabi von Seltmann. Wideo „Wielka przywraca pamięć” to zapis multimedialnego projektu artystycznego w przestrzeni publicznej. 19 kwietnia 2018 roku, w dzień 75. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim, obraz powstającej z gruzów Wielkiej Synagogi pojawił się na ścianie stojącego dziś w tym miejscu Błękitnego Wieżowca, a działanie to zostało do dziś kilkakrotnie powtórzone. Pracy „Wielka przywraca pamięć” towarzyszy w Galerii Rotacyjnej wideo „Dedykacje dla Baszert” – oba projekty łączy postać żydowskiej poetki Ireny Klepfisz i fragmenty utworu jej autorstwa.

13-22 lipca, w godzinach otwarcia muzeum, w ostatniej galerii wystawy stałej.

Głównym zamysłem projektu „Wielka przywraca pamięć” – prawdopodobnie pierwszego tego typu wirtualnego upamiętnienia w przestrzeni publicznej – było przypomnienie historii miejsca oraz żydowskich mieszkańców i mieszkanek Warszawy. Wideo nagrane na placu Bankowym wraz z widzami, przechodniami i ruchem ulicznym porusza kwestię pamięci/niepamięci o nieistniejącym już mieście, stanowi wizualny gest przywracania pamięci w zmienionej tkance urbanistycznej.

Wideo „Dedykacje dla Baszert”, choć powstało w 2017 roku, jest uzupełnieniem do filmu „Wielka przywraca pamięć” i zawiera cały materiał poetycki, którego fragment słyszymy w „Wielkiej…”. Jest to wiersz Ireny Klepfisz – poetki, feministki, działaczki lesbijskiej, pionierki w odkrywaniu pisarek jidysz. W 2024 roku nakładem wydawnictwa słowo/obraz terytoria została wydana książka „Pomiędzy światami” z wyborem wierszy i esejów Ireny Klepfisz, w której znajduje się utwór.

Organizatorem projekcji „Wielka przywraca pamięć” była Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii.

Więcej na stronie Muzuem POLIN

W tym roku już po raz trzynasty ulicami Warszawy przejdzie, organizowany przez Żydowski Instytut Historyczny, Marsz Pamięci, podczas którego upamiętnione zostaną ofiary Wielkiej Akcji Likwidacyjnej w getcie warszawskim w 82. rocznicę jej rozpoczęcia.

Marsz wyruszy 22 lipca o godz. 18:00 spod pomnika Umschlagplatz w Warszawie (ul. Stawki 10, róg Dzikiej) i przemierzy symboliczną trasę ulicami Stawki, Andersa, Anielewicza, Zamenhofa, a zakończy się na Dzielnej 5, gdzie odbędzie się odsłonięcie instalacji artystycznej, usłyszymy też pieśń kantora i odczytane zostaną fragmenty pism rabinów. 

Zachęcamy do lektury opublikowanego w sobotnim wydaniu Ale Historia artykułu Antoniego Sułka (emerytowany profesor Wydziału Socjologii UW, członek PAN, członek Rady Programowej otwartej Rzeczpospolitej) i Róży Sułek (kustoszka Księgozbioru Ossowskich w bibliotece ISNS UW, laureatka Nagrody Historycznej „Polityki” za edycję „Dzienników” Stanisława Ossowskiego).

„Mieszkanie Marii i Stanisława Ossowskich było nie tylko kryjówką przed wszechobecnymi w Warszawie szmalcownikami

Gdy w grudniu 2022 roku na domu przy ul. Krasińskiego na Żoliborzu, w którym w latach 1932-74 mieszkali jedni z najwybitniejszych polskich socjologów, Maria i Stanisław Ossowscy, została odsłonięta tablica ku ich pamięci, to znalazła się na niej także informacja, że „w czasie okupacji w ramach »Żegoty« udzielali pomocy Żydom”.

O ich ratowaniu przez Ossowskich niewiele wiadomo, ale przynajmniej wiadomo dlaczego. Informacje o tej działalności pochodzą niemal wyłącznie od osób trzecich, gdyż samo profesorostwo tematów tych unikało, traktując pomoc obarczoną ryzykiem utraty własnego życia jako normalną ludzką powinność.

Można jednak zebrać rozproszone wiadomości o pomocy udzielanej przez Ossowskich ginącym Żydom oraz pokazać ich udział na tle innych osób i środowisk, a tym samym wzbogacić wiedzę o relacjach polsko-żydowskich w czasie wojny i okupacji”.

Cały artykuł na stronie Gazety Wyborczej.

10 lipca 1941 roku, kilkanaście dni po wycofaniu się wojsk radzieckich i zajęciu miasta przez Niemców, około godziny 10 polscy mieszkańcy Jedwabnego i okolicznych miejscowości zaczęli spędzać Żydów z miasteczka na rynek. Tam bili ich i upokarzali, a kilku zabili. Spośród zebranych wyselekcjonowali kilkadziesiąt osób, w tym rabina Awigdora Białostockiego, i zmusili ich do zniszczenia pomnika Lenina znajdującego się przy ul. Dwornej. Następnie grupę tę zaprowadzili za miasto, zamordowali i zakopali wraz z popiersiem Lenina w przygotowanym wcześniej dole wewnątrz stodoły Śleszyńskiego. Później pozostałych na rynku kilkuset Żydów zapędzili do tej samej stodoły, którą oblali naftą i podpalili.

Zbrodni dokonało kilkudziesięciu mieszkańców Jedwabnego i okolic, a wielu innych było świadkami tych zajść. W miasteczku przebywali również uzbrojeni Niemcy. Obserwowali wydarzenia, najprawdopodobniej je zainspirowali zgodnie z dyrektywą Reinharda Heydricha o zachęcaniu ludności na nowo zajmowanych terenach do antyżydowskich pogromów, ale ich udział był ograniczony.

Warszawa, 5 lipca 2024 roku

Oświadczenie Prezesa Zarządu i Przewodniczącej Rady Programowej
„Otwartej Rzeczpospolitej”

W związku z wieloma krytycznymi reakcjami, które wywołał tekst Magdaleny Czyż „Ach, ten tyłeczek mojego wykładowcy” („Gazeta Wyborcza”, 29–30 czerwca 2024), oświadczamy, że wyrażone w nim stwierdzenia i poglądy należą wyłącznie do autorki i że wielu  członków Stowarzyszenia „Otwarta Rzeczpospolita” stanowczo się z nimi nie zgadza. Tezy tam sformułowane nie mogą więc być w żadnym wypadku traktowane jako stanowisko Stowarzyszenia, jego Zarządu czy Rady Programowej. Magdalena Czyż już jakiś czas temu zgłosiła rezygnację ze stanowiska wiceprezesa „Otwartej Rzeczpospolitej” (czekaliśmy tylko na jej oświadczenie na piśmie), a obecnie zrzekła się również członkostwa w Stowarzyszeniu, tak więc wypowiada się wyłącznie w swoim imieniu.

Przewodnicząca Rady Programowej OR – Paula Sawicka

Prezes Zarządu OR – Marek Gumkowski