Polski PEN Club zaprasza na kolejne wydarzenie w cyklu “Gościnna Warszawa – literatura białoruska”:

BIAŁORUSCY WYDAWCY W CZASACH POGROMU 

spotkanie z Andrejem Januszkiewiczem i Pawłem Barkouskim

prowadzenie: Beata Stasińska

poniedziałek 15 maja, godz. 18.00

w auli Domu Literatury w Warszawie (Krakowskie Przedmieście 87/89).

Spotkanie odbędzie się w języku białoruskim i polskim. Transmisja odbędzie się na facebookowej stronie Polskiego PEN Clubu, nagranie zostanie udostępnione na kanale YouTube Polskiego PEN Clubu.

Z najwyższym niepokojem obserwujemy nasilanie się procesu niszczenia przez Prawo i Sprawiedliwość i pozostałe ugrupowania wchodzące w skład koalicji rządzącej podstaw ładu demokratycznego.
Trzy najnowsze przykłady, świadczące o tej tendencji to:

– projekt ustawy o państwowej komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007-2022,

– forsowane przez rządzących – w roku wyborczym – zmian w ordynacji wyborczej, zapowiedziana przez Ministra Edukacji i Nauki Przemysława Czarnka decyzja dotycząca ograniczenia finansowania Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.

Zabiegi te w błyskawicznym tempie zbliżają nasze państwo do państw autorytarnych. Pierwszy daje władzę wykluczania ze wspólnoty obywateli organowi, który nie jest sądem. Drugi jest kolejnym krokiem podjętym w celu ograniczenia równości wyborów. Trzeci oznacza przywrócenie politycznej
cenzury badań naukowych.

Oceniamy podjęte przez rządzących działania jako następny etap procesu, który zmierza do zlikwidowania i n s t y t u c j o n a l n y c h gwarancji swobód obywatelskich i demokracji.

Pragniemy przypomnieć rządzącym, że instytucje publiczne nie są ich własnością. Lekceważący stosunek rządzących do porządku instytucjonalnego jest świadectwem ignorowania praw społeczeństwa i działaniem na jego szkodę. Skazuje je bowiem na permanentną niepewność i pozbawia narzędzi oddolnego wpływu na rzeczywistość.

Apelujemy do rządzących o natychmiastowe:

– zaprzestanie prac nad projektem ustawy o speckomisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej,

– zaniechanie działań, zmieniających prawo wyborcze w przededniu wyborów oraz przywrócenie obowiązujących do czasu ostatniej nowelizacji zasad liczenia głosów (w tym zagranicznych), o przywrócenie uprawnień do głosowania korespondencyjnego w dotychczasowym zakresie oraz o zapewnienie elementarnej bezstronności mediów publicznych,

– zaprzestanie dyskredytowania badaczy i kierowania gróźb ograniczenia finansowania Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.

Polski PEN Club stanowczo sprzeciwia się atakom wysokich urzędników państwowych na prof. Barbarę Engelking w związku z jej niedawną wypowiedzią na temat stosunku Polaków do Żydów podczas II wojny światowej. Napaści prominentnych przedstawicieli rządu, w tym premiera, na prof. Engelking uderzają nie tylko w nią osobiście, ale też w wolność słowa, wolność badań naukowych i w relacje polsko-żydowskie oparte nie na mitach, ale na prawdzie.

To niestety nie pierwszy taki publiczny atak. Kiedy po wydaniu książki „Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski” wytoczono prof. Engelking proces o zniesławienie, protestowaliśmy przeciwko próbom sądowego nękania i zastraszania badaczy Zagłady opisujących ciemne karty polskiej historii. Pisaliśmy wtedy: „nie chodzi tu o historyczną prawdę o Zagładzie, lecz o mitomanię narodową. To obrona fikcji, a nie «dobrego imienia» Polski, którą obrona ta i hańbi, i ośmiesza”.

Wszelkie wyniki badań naukowych podlegają krytyce, ale krytyka taka ma swoją metodologię i winna toczyć się w sposób rzetelny i powszechnie przyjęty w nauce. Rzeczą godną potępienia są natomiast populistyczne występy polityków, którzy dają sobie prawo do odrzucania ustaleń naukowych i próbują samozwańczo decydować, co jest, a co nie jest prawdą historyczną.

29 kwietnia 2023 roku

26 kwietnia 2023 roku odbyła się XVIII Publiczna Debata Stowarzyszenia Otwarta Rzeczpospolita i Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana. Obrady pod hasłem „O wartościach: równości, wolności i wspólnoty, czyli o tym co nadaje sens i wagę ludzkiemu życiu” dedykowane były pamięci prof. Barbary Skargi – filozofce, humanistce, nazywanej Pierwszą Damą Polskiej Filozofii.

Debatę otworzyli przewodnicząca Rady Programowej Otwartej Rzeczpospolitej Paula Sawicka oraz dyrektor Teatru Polskiego Andrzej Seweryn. W rozmowie prowadzonej przez Annę Wacławik-Orpik udział wzięli Marta Małecka oraz Kuba Wygnański.

Po debacie odbyła się uroczystość wręczenia Nagrody im. Doktora Marka Edelmana za ratowanie człowieczeństwa. Tegoroczną laureatką Nagrody została Marta Małecka – współtwórczyni Fundacji Be a Hero. Nagrodę wręczyli jej fundatorzy – Bogdan Białek oraz Paula Sawicka.

Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita stanowczo protestuje przeciwko metodom polemicznym stosowanym ostatnio przez polityków w oficjalnych wypowiedziach oraz niektóre media do atakowania prof. Barbary Engelking z Centrum Badań nad Zagładą Żydów, a także reżyserki Agnieszki Holland oraz przeprowadzającej z nimi rozmowy redaktorki stacji TVN Moniki Olejnik.

Ataki te nie starają się polemizować merytorycznie z konkretnymi twierdzeniami.  Nie odwołują się do dłuższych cytatów  z krytykowanych wypowiedzi – lecz często manipulując i fałszując ich treść, zmierzają do wywołania skrajnie negatywnych emocji u odbiorców. 

Jest to zorganizowana forma szerzenia  nienawiści  nie tylko wobec konkretnych osób, ale wobec wszystkich, którzy ośmielają się szukać prawdy naukowej, samodzielnie myśleć i zabierać głos, nie schlebiając aktualnej polityce historycznej formacji rządzącej. Pojawiająca się w takich polemikach argumentacja podważa zagwarantowaną przez Konstytucję RP swobodę  badań naukowych i wolność wypowiedzi. Może powodować tzw. efekt mrożący, zniechęcając do podejmowania niektórych tematów czy formułowania pewnych tez co jest ze szkoda dla poszukiwania prawdy.

Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita w pełni solidaryzuje się ze stanowiskiem zespołu Centrum Badań nad Zagładą Żydów, które w wydanym oświadczeniu (zob. http://www.holocaustresearch.pl/nowy/photo/Oswiadczenie_19_04_2021.pdf) stanęło w obronie prof. Barbary Engelking. 

Tekst w pdf

W Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN otwarto wystawę „Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim„. To pierwsza wystawa o powstaniu w getcie warszawskim przedstawiona z perspektywy cywilów. Podczas powstania zeszli oni do bunkrów i kryjówek, sprzeciwili się Niemcom i narzuconemu przez nich systemowi mordowania bezbronnych w obozach zagłady. Zamiast stawić się do transportu, ukrywali się. Ich cichy opór był tak samo ważny, jak ten z bronią w ręku.

Wystawę można oglądać od 18 kwietnia 2023 roku do 8 stycznia 2024 roku.

W trakcie jej otwarcia Piotr Wiślicki, Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny, mówił m. in.:

Gdy dwa lata temu kuratorzy rozpoczynali prace nad koncepcją, ich celem było zwrócenie uwagi na cierpienie i dramat ludzi.  Niestety w zeszłym roku putinowska Rosja przywołała demony wojny. Znów w Europie znaleźli się ludzie, którzy ukrywają się w piwnicach i ziemiankach przed bestiami, chcącymi jedynie niszczyć, rabować, gwałcić i mordować.  

Oni walczą o przetrwanie, Walczą o godność. Dziś dzięki przekazowi telewizyjnemu na własne oczy możemy zobaczyć cierpienie niewinnych.

Ciągle jest powtarzane hasło „Nigdy Więcej”. To hasło, to tylko naiwne życzenie. Ciągle jest więcej i niestety coraz częściej. Zło dzieje się wszędzie, w niezliczonych zakątkach naszego globu.

Apeluję do Wszystkich, aby czcząc pamięć Żydów, zamordowanych w czasie powstania w getcie, pamiętać o ludziach dziś ukrywających się w piwnicach i ziemiankach w Ukrainie, w Syrii, w Jemenie i wielu innych miejscach. W miejscach, które są czasem bliżej niż myślimy. Dokładnie 150 km stąd, znajduje się granica polsko-białoruska. Granica, którą starają się przekroczyć uchodźcy z różnych państw świata. Niewinni ludzie, dzieci, kobiety, mężczyźni, którzy marzą o lepszej przyszłości, a muszą ukrywać się jak zwierzęta w lasach, w dołach lub na bagnach. Oni również walczą o przeżycie i własną godność – i tak często giną.

Czy my wszyscy jednak nie jesteśmy za bardzo obojętni na ich los? 

Całe przemówienie P. Wiślickiego

Mija 80 lat od powstania w getcie warszawskim. Dlaczego doszło do tego historycznego zrywu? Jak powstanie i zagłada wpłynęły na tożsamość kolejnych pokoleń Żydów? Co możemy zrobić, by pielęgnować pamięć o walczących i cywilach? W pierwszej części debaty poświęconej histori rozmówczynie Marcina Zaborskiego opowiedziały o tym, czy jest getto i jak wyglądało w nim życie. – Myśląc o getcie, myślę o murze. Ten mur towarzyszy właściwie całej historii getta – we wszystkich jego momentach aż do zagłady – stwierdziła Zuzanna Schnepf-Kołacz, kuratorka wystawy „Wokól Nas morze ognia”. – Bezmiar ludzkiego cierpienia. Ta codzienna walka o przetrwanie, o zdobycie kawałka chleba. Tak wiele osób chorowało. Przeszło sto tysięcy ludzi umarło w getcie, zanim zaczęła się wywózka do obozu zagłady w Treblince – przypomniała dr Maria Ferenc, badaczka getta warszawskiego. – Większość mieszkańców getta warszawskiego robiła wszystko, co w ich mocy, żeby w getcie pozostać. Ludzie się bali wysiedlenia i rozdzielenia ze swoimi bliskimi – uzupełniła.

Historia zagłady nie kończy się w 1943 roku. Żyją nią następne pokolenia. W drugiej części programu goście debaty rozmawiali o tożsamości. – Zależy mi na tym, żeby pamięć o tych zdarzeniach nie była fałszywa – stwierdził prof. Dariusz Stola, były dyrektor Muzeum POLIN. – Wiedzieliśmy, że nie możemy pytać. Jestem z milczącego domu – przekazała członkini Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie Elżbieta Magenheim, której mama była Żydówką. Magenheim podkreśliła, że powstanie warszawskie to dla niej pewnego rodzaju symbol jej rodziny. – Nie uważam, żebyśmy dzisiaj mogli w ogóle cokolwiek zrozumieć z tego, co się wtedy działo – zauważyła Paula Sawicka, przyjaciółka Marka Edelmana. Sawicka zaznaczyła, że nigdy nie zrozumiemy, czym jest głód i do czego może on doprowadzić człowieka. – Nasi przodkowie mieli pecha być uczestnikami nieludzkiego eksperymentu – wskazał prof. Stola. Mikołaj Grynberg, pisarz, reżyser dokumentu „Dowód tożsamości”, dostępnego w TVN24 GO, zauważył, że „my wszyscy jesteśmy tutaj, bo tu jest nasz kraj”. I dlatego wielu Żydów zdecydowało się nie wyjeżdżać.

Wirtualny pomnik znowu pojawi się na placu Bankowym.

Warszawska Wielka Synagoga symbolicznie powróci na kilka godzin. Zapraszamy ponownie na poruszające dźwiękiem i obrazem widowisko.

Multimedialnym wydarzeniem według koncepcji artystki Gabi von Seltmann Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita uczci 80. rocznicę wybuchu powstania w warszawskim Getcie. 19 kwietnia o godzinie 21:00 obraz powstającej z gruzów synagogi pojawi się na ścianie Błękitnego Wieżowca, który zajął jej miejsce. Obrazem, dźwiękiem i emocją zostanie symbolicznie odbudowana Wielka Synagoga zburzona przez Niemców po upadku powstania w getcie.

Głównym zamysłem tego rytuału, ponownie wyświetlanego wirtualnego pomnika jest przypomnienie historii miejsca i żydowskich mieszkańców miasta.

„Niech pamięć i miłość pokonają destrukcję i śmierć”.

Z archiwalnego nagrania usłyszymy śpiew kantora tej synagogi, Gerszona Siroty, który zginął w warszawskim getcie, a fragmenty wiersza Bashert przeczyta autorka, Irena Klepfisz, córka Michała – członka żydowskiej partii Bundu, żołnierza Żydowskiej Organizacji Bojowej.

Czas trwania projekcji – 6 minut (sekwencja będzie powtarzana do godz. 23:00).

Wydarzenie będzie transmitowane na stronie www.otwarta.org

Zaproszenie
Opis projektu
Wydarzenie na Facebooku