W wyniku rozmów prowadzonych od 18 lutego br w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji przez Związek Wyznaniowych Gmin Żydowskich z udziałem eksperta Otwartej Rzeczpospolitej, skierowaliśmy wspólne pismo do Ministra SWiA w sprawie obywatelstwa osób zmuszonych do emigracji na fali antysemickiej nagonki.

Szanowny Pan
Grzegorz Schetyna
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
ul. Batorego 5
02-591Warszawa

Szanowny Panie Ministrze,

zbliża się czterdziesta rocznica wydarzeń marca 1968 roku, kiedy to władze PRL brutalnie stłumiły studenckie wystąpienia na rzecz wolności słowa i swobód obywatelskich. Politycznej kampanii skierowanej przeciwko inteligencji i młodzieży akademickiej towarzyszyła antysemicka nagonka. Blisko 20 tysięcy obywateli polskich żydowskiego pochodzenia zmuszonych zostało do emigracji. Wyjeżdżając otrzymywali na drogę dokument podróży stwierdzający, że nie są polskimi obywatelami.

W oświadczeniu z 2 marca 1990 r., w pierwszym roku swojego istnienia, Senat Rzeczypospolitej Polskiej potępił kampanię marcową roku 1968 i zaprosił „osoby, które przymusowo opuściły nasz kraj, do powrotu na terytorium Rzeczypospolitej”.

W trzydziestą rocznicę Marca 1968 Sejm RP przyjął oświadczenie, w którym stwierdza, że „ krzywdy wyrządzone w wyniku wydarzeń marcowych powinny zostać naprawione; w szczególności odnosi się to do tych polskich obywateli, których zmuszono do emigracji. Wszyscy oni mają pełne prawo do potwierdzenia polskiego obywatelstwa”.

Prezydent Lech Kaczyński, w 2006 roku, w Izraelu, w czasie spotkania z marcowymi emigrantami, stwierdził, że wszyscy oni mają prawo do polskiego obywatelstwa.

Praktyka życiowa wygląda jednak inaczej niż deklaracje. Osoby, które zgodnie z ustawą o obywatelstwie polskim zwracają się do wojewodów o stwierdzenie posiadania przez nie obywatelstwa polskiego, muszą przejść przez długą drogę administracyjnych upokorzeń. Część z nich na końcu tej drogi spotyka się z odmową. Poświadczenie posiadania obywatelstwa polskiego otrzymują ci, którzy wyjechali do różnych krajów Europy i Ameryki. Odmowy dotyczą obywateli Izraela.

Ostatnio, z inicjatywy Gołdy Tencer, dyrektora generalnego Fundacji Shalom, grupa osób wystąpiła do Prezydenta RP z apelem o zainicjowanie takiej regulacji prawnej, by „każdemu polskiemu Żydowi wygnanemu z Polski przez reżim komunistyczny władze wolnej Rzeczypospolitej automatycznie przywróciły utracone obywatelstwo.”

Uważamy że doprowadzenie do sytuacji, w której każda osoba zmuszona do emigracji w 1968 r, występując o poświadczenie posiadania obywatelstwa polskiego, będzie mogła je otrzymać bez zbędnych, przeciągających się procedur administracyjnych, jest możliwe w świetle obowiązującego prawa. Wystarczy, by organa administracji państwowej postępowały zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych, które już od kilku lat orzekają, że osoby, które wyjechały do Izraela po marcu 1968 r., a więc w czasie obowiązywania ustawy o obywatelstwie polskim z 1962 roku, nie utraciły obywatelstwa polskiego.

Szanowny Panie Ministrze,

uporządkowanie tej sprawy leży w Pańskich rękach. W załączeniu przesyłamy szczegółowy opis problemu. Mamy nadzieję, że w 40 lat po marcu ‘68, krzywdy wyrządzone osobom zmuszonym do emigracji, przynajmniej w tej części zostaną naprawione.

Paula Sawicka
Prezes Zarządu Stowarzyszenia OR

Piotr Kadlcik
Przewodniczący Zarządu Związku Gmin Wyznanionych Żydowskich RP