W ramach projektu Antysemityzm w Polsce: definicja, monitorowanie, skuteczne przeciwdziałanie, realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG podejmujemy, za pośrednictwem portalu www.zglosnienawisc.otwarta.org, interwencje prawne dotyczące czynów i mowy nienawiści, ze szczególnym uwzględnieniem tych o charakterze antysemickim.

Interwencje prawne i ich skutki w okresie lipiec – grudzień 2023

Ujęcie całościowe W okresie od lipca do grudnia 2023 roku przekazaliśmy do Prokuratury 128 zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu; z wyjątkiem 3 (facebook.pl, Radio TOK FM oraz miasto Warszawa) wszystkie zawiadomienia dotyczyły treści zamieszczanych w serwisie x.com (dawniej twitter.com). 124 ze 128 zawiadomień dotyczyła zdarzeń i wypowiedzi o charakterze antysemickim lub krzyżowej mowy nienawiści (komentarz antysemicki i homofobiczny). 84 sprawy zostały zamknięte, pozostałe 44 nadal są w toku.

Wypowiedzi i czyny o charakterze antysemickim

44 sprawy dotyczące czynów antysemickich nadal są w toku – w 15 przypadkach wszczęto śledztwo/dochodzenie; w 23 sprawach przekazano je do innych jednostek; w pozostałych 6 sprawach nie znamy jeszcze decyzji Prokuratury.

W drugim półroczu 2023 zamknięte zostały 84 sprawy. 7 z nich zostało umorzonych z powodu niewyczerpania znamion czynu zabronionego; w przypadku 41 spraw odmówiono wszczęcia lub umorzono śledztwo/dochodzenie bez uzasadnienia, w 36 sprawach nie ustalono sprawcy czynu zabronionego.

Sprawy zakończone w drugim półroczu 2023 roku, zgłoszone jednak wcześniej

– 27 czerwca 2022 roku złożyliśmy do Prokuratury Okręgowej w Krakowie zawiadomienie w sprawie publicznego znieważenia Ukraińców, które miało miejsce 6 kwietnia 2022 roku na Rynku w Krakowie.
Mateusz M. w trakcie zgromadzenia solidarnościowego z Ukrainą używał wobec uczestników zdarzenia takich określeń jak „jebać Ukrainę”, „kurwy, bandyci, skurwysyny jedne”, „jebać Ukrainę, tę skurwiałą nację”. Wszystko to transmitował na żywo za pośrednictwem portalu Facebook.
Sprawę przekazano do Prokuratury Rejonowej Kraków – Krowodrza, która odmówiła wszczęcia dochodzenia. Po złożonym przez nas zażaleniu sprawa była rozpoznawana przez Sąd Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy, który stwierdził swoją niewłaściwość i sprawę przekazał do Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia.
6 czerwca 2023 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia uchylił zaskarżone postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia i skierował sprawę do ponownego rozpatrzenia.
Wyrokiem z dnia 21 czerwca 2023 roku (syg. II K 153/23/S) Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia, II Wydział Karny uznał Mateusza M. za winnego zarzucanych mu czynów i skazał go na karę grzywny. 29 czerwca br. wyrok stał się prawomocny.


– 6 listopada 2022 roku w trakcie transmitowanej za pośrednictwem serwisu YouTube.pl mszy świętej Michał Woźnicki publicznie nawoływał do nienawiści wobec Żydów i propagował faszystowski ustrój państwa. Mówił o nich jako o „rozsadnikach nienawiści”, sugerował jakoby Holokaust był wyłączną konsekwencją działań Żydów, a także wskazywał, że Żydzi jako narodowość są perfidni i obłudni. Jak wynika z Nagrania, Michał Woźnicki podczas transmitowanej mszy świętej zawarł szereg twierdzeń odnoszących się do Żydów:
„Pius XII nie miał odwagi Żydom powiedzieć, że to co  cierpicie w czasie II wojny jest to zapłata, konsekwencja zabicia Jezusa Chrystusa. A trzeba to było Żydom mówić
i dzisiaj im to trzeba mówić, że  jak Wam [Żydom – przyp. wł.] nie wystarczyła II wojna światowa i Hitler to się szykujcie na następnego, samego wyprodukujecie, swoimi pieniędzmi  i swoją perfidią. Diabeł usłucha waszych próśb, a Pan Bóg dopuści, skoro  dopuścił już takie rzeczy. Ewidentnie Holokaust jest zapłatą dla Żydów  za zabicie Mesjasza”. „Żydowska obłuda, która ma moc się siać„ „Jeśli się Żydzi nie nawrócicie… Hitler wam zgotował jedną rzeczywistość, przyjdzie drugi który wam zgotuje jeszcze większą. Samą ją wyhodujecie za swoje pieniądze. Diabeł wam w tym dopomoże.”
28 listopada 2022 roku złożyliśmy w tej sprawie zawiadomienie do Prokuratury Okręgowej w Poznaniu, która sprawę przekazała do Prokuratury Okręgowej Poznań-Stare Miasto.
21 grudnia 2022 roku zostało wszczęte dochodzenie w sprawie możliwości popełnienia przestępstwa z art. 256 § 1 kk w zb. z art. 257 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, tj. publiczne propagowanie faszyzmu i nawoływanie do nienawiści.


– 25 września 2023 roku do Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto przesłano akt oskarżenia przeciwko Michałowi Woźnickiemu.
4 kwietnia 2023 roku użytkownik serwisu twitter.com umieścił antysemicki wpis o treści: „Ja tez najchętniej życzył bym im powtórkę z historii. Jak niemcy mordowali żydów to było be, ale jak żydzi mordują Palestyńczyków, twierdząc ze to ich ziemia bo w książce pisze ze bóg dal to jest dobrze. No kurwa, żydy do gazu a nie do Gazy”. Tego samego dnia skierowaliśmy do Prokuratury Okręgowej w Warszawie zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu.
Zawiadomienie zostało przekazane do Prokuratury Rejonowej w Piasecznie, która 29 maja br. wszczęła dochodzenie w tej sprawie.
24 października 2023 roku do Sądu Rejonowego w Piasecznie, II Wydział Karny, został przesłany akt oskarżenia, który zarzuca autorowi wpisu popełnienie przestępstwa z art. 256 § 1 kodeksu karnego, tj. propagowanie faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa i nawoływanie do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość.

– 4 września 2022 roku, w trakcie cotygodniowej manifestacji Literiady pod Pałacem Prezydenckim, kontrmanifestantka prezentowała transparent zawierający sformułowania: „Strzeż się tyfusu plamistego. Unikaj Żydów”, tj. zawierający treści nawołujące do nienawiści na tle narodowościowym.
W tej sprawie złożyliśmy do Prokuratury zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu. Udzieliliśmy również pomocy prawnej osobie, która zdecydowała się występować jako osoba bezpośrednio dotknięta tym przestępstwem. Sąd przesłuchał dodatkowo trzech innych świadków tego wydarzenia.
30 listopada 2023 roku w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia odbyła się kolejna rozprawa w tej sprawie.
Joanna C. została uznana winną zarzucanych czynów. Sąd wyznaczył karę ograniczenia wolności poprzez wykonywanie prac społecznych przez 10 miesięcy w wymiarze 30 godzin miesięcznie. Dodatkowo nałożył grzywnę w wysokości 3.000 złotych oraz obciążył kosztami postępowania – 250 złotych.
Sąd ogłaszając ustne motywy wyroku wskazał, że szerzenie nienawiści na tle narodowościowym, etnicznym, rasowym czy religijnym – wszystkie te aspekty zostały wyczerpane w sądzonym czynie – wobec Żydów w mieście, w którym było największe getto, gdzie Holokaust był rzeczywistością, za pomocą materiałów z czasów Holokaustu jest szczególnie wyraziste i zasługuje na wyraźne
i jednoznaczne potępienie i ukaranie. Jednocześnie Sąd podkreślił, że oskarżona jest w pełni świadoma znaczenia swoich czynów i może za nie odpowiadać.

– 2 czerwca 2023 roku Michał Woźnicki – wydalony niedawno ze stanu kapłańskiego salezjanin – transmitował odprawianą przez siebie mszę św. trydencką. W jej trakcie mówił o Żydach jako „pijawkach i kleszczach, żyjących na organizmie właściciela”, „korumpujących, zniewalających, deprawujących”, „odpowiedzialnych za pornografię, rozpijanie młodzieży, demoralizację”, „odpowiedzialnych za zło na świecie” – a tym samym wywoływał poczucie silnej niechęci oraz nienawiści wobec Żydów z powodu ich przynależności narodowej i wyznaniowej.
5 czerwca 2023 roku złożyliśmy w tej sprawie zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu.
29 grudnia 2023 roku do Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald przesłano akt oskarżenia przeciwko Michałowi Woźnickiemu, oskarżonemu o popełnienie przestępstwa z art. 257 kk.

Podsumowanie w pdf