Na przestrzeni minionych kilku lat w przestrzeni publicznej i politycznej zauważyć mogliśmy wzmożenie i zintensyfikowanie treści nienawistnych wobec przedstawicieli i przedstawicielek grup mniejszościowych. Fala nienawiści zapoczątkowana antyuchodźczą kampanią parlamentarną Prawa i Sprawiedliwości w 2015 roku, kontynuowana była przez polityków i polityczki tej partii również w latach 2019 i 2020. W tym czasie głównym „kozłem ofiarnym” polityków były osoby LGBT+. W trakcie kampanii w mediach publicznych pojawiały się jednak nie tylko treści homofobiczne, ale również antyuchodźcze, antysemickie i antyniemieckie.

Debata polityczna o tak nienawistnym wydźwięku nie tylko narusza podstawowe konstytucyjne prawa i wolności obywatelskie, ale także wpływa na społeczeństwo poprzez kreowanie norm przyzwalających na otwarte wyrażanie wrogości czy wręcz nienawiści wobec osób z grup mniejszościowych. To zaś przyczynia się do wzrostu dyskryminacji oraz spadku tolerancji wobec różnorodności w Polsce.

Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita stara się budować społeczeństwo wolne od uprzedzeń, szanujące drugiego człowieka i upominające się o jego godność. Z tego względu, w obawie o stan debaty publicznej towarzyszącej kampanii parlamentarnej w 2023 roku, postanowiliśmy przyjrzeć się treściom prezentowanym na antenie mediów publicznych w Polsce.

Inicjatywę wspiera Fundusz Obywatelski im. Henryka Wujca.

Za cel postawiliśmy sobie monitoring pięciu programów emitowanych na antenie Telewizji Publicznej i TVP Info (Wiadomości, Gość Wiadomości, Minęła 20, W tyle wizji oraz W kontrze) pod kątem treści nienawistnych wobec siedmiu wybranych grup mniejszościowych: Żydów, Ukraińców, Niemców, Rosjan, uchodźców z Bliskiego Wschodu i Afryki, muzułmanów oraz osób LGBT. W niniejszym raporcie prezentujemy rezultaty monitoringu prowadzonego od 15. sierpnia do 4. Września 2023 roku.

Treści nienawistne w TVP i TVP Info – wobec kogo?

W pierwszej kolejności przyjrzeliśmy się temu, wobec których grup mniejszościowych najczęściej pojawiają się treści nienawistne.

W okresie od 15 sierpnia do 4 września W okresie od 15 sierpnia do 4 września 2023 roku na antenie TVP i TVP Info najwięcej treści nienawistnych kierowano do uchodźców. Na antenie uchodźcy kojarzeni byli z zagrożeniem, a także ze wzrostem przestępczości w krajach Europy Zachodniej. W drugiej kolejności odbiorcami treści nienawistnych byli Niemcy. Tu wśród motywów przewodnich takich wypowiedzi wymienić można reparacje oraz bardziej ogólnie II wojna światowa, a także sugestie, że polityka niemiecka jest prorosyjska. Co ciekawe, w tym czasie na antenie TVP i TVP Info niewiele było treści antysemickich lub homofobicznych.

Treści nienawistne w TVP i TVP Info – kto wypowiada?

W drugiej kolejności przyjrzeliśmy się temu, kto najczęściej wypowiada różne treści nienawistne.

Wyniki monitoringu w danym okresie pokazują, że autorami nienawistnych stwierdzeń najczęściej są dziennikarze i dziennikarki. W drugiej kolejności stwierdzenia sugerujące uprzedzenia padają ze ust polityków i polityczek, zaś znacznie rzadziej takie słowa wypowiadają osoby eksperckie.

Treści nienawistne w TVP i TVP Info – w jakich programach?

Byliśmy także zainteresowani tym, w których programach z tych obejmujących monitoring wypowiedzi nienawistne padają najczęściej.

Najwięcej treści tego typu zanotowaliśmy w Wiadomościach, czyli w jednym z dwóch najbardziej popularnych programów informacyjnych w kraju. W drugiej kolejności pod względem ilości treści nienawistnych znalazł się program publicystyczny „Minęła 20”, zaś w trzeciej program „Gość wiadomości”.

Monitoring prowadzony we współpracy z Centrum Badań nad Uprzedzeniami UW.

Raport w pdf