Od 15 sierpnia 2023 roku prowadzimy, we współpracy z Centrum Badań nad Uprzedzeniami Uniwersytetu Warszawskiego, monitoring treści nienawistnych w TVP pojawiających się w trakcie trwającej kampanii wyborczej.

Inicjatywę wspiera Fundusz Obywatelski im. Henryka Wujca.

Za cel postawiliśmy sobie monitoring pięciu programów emitowanych na antenie Telewizji Publicznej i TVP Info (Wiadomości, Gość Wiadomości, Minęła 20, W tyle wizji oraz W kontrze) pod kątem treści nienawistnych wobec siedmiu wybranych grup mniejszościowych: Żydów, Ukraińców, Niemców, Rosjan, uchodźców z Bliskiego Wschodu i Afryki, muzułmanów oraz osób LGBT. W niniejszym raporcie prezentujemy rezultaty monitoringu prowadzonego od 5. września do 24. września 2023 roku.

Treści nienawistne w TVP i TVP Info – wobec kogo?

W pierwszej kolejności przyjrzeliśmy się temu, wobec których grup mniejszościowych najczęściej pojawiają się treści nienawistne.

W okresie od 5. do 24. września na antenie TVP i TVP Info najwięcej treści nienawistnych kierowano do uchodźców. Podobnie jak we wcześniejszym okresie monitoringu, tj. między 15 sierpnia a 4 września 2023 roku, uchodźcy kojarzeni byli z zagrożeniem, a także ze wzrostem przestępczości w krajach Europy Zachodniej. Uchodźcy byli także nazywani „nielegalnymi migrantami”. Ponadto, treści nienawistne na temat uchodźców często odnosiły się także do filmu „Zielona Granica”, wyreżyserowanego przez Agnieszkę Holland, którego premiera odbyła się 22. września.

W drugiej kolejności odbiorcami treści nienawistnych byli Niemcy. Tu wśród motywów przewodnich najczęściej pojawiały się skojarzenia z nazistami i Trzecią Rzeszą oraz wątki odpowiedzialności za zbrodnie II wojny światowej. Wobec pozostałych badanych przez nas grup treści nienawistne pojawiały się znacząco rzadziej. Co jednak ciekawe, w tym okresie monitoringu, w porównaniu do okresu poprzedniego, zaobserwowaliśmy istotny wzrost liczby treści nienawistnych wobec wszystkich analizowanych grup.

Przykładowo, jak obrazuje powyższy wykres, w okresie od 15 sierpnia do 4 września treści antyuchodźce pojawiały się w co trzecim ze wszystkich analizowanych przez nas programów (łączna liczba: 96). W okresie od 5 do 24 września wypowiedzi nienawistne wobec uchodźców padały już w ponad połowie analizowanych programów (łączna liczba: 80). Jeśli chodzi o mowę nienawiści wobec Niemców, tu zaobserwowaliśmy wzrost z ok. 20 proc. do ponad 25 proc. Oznacza to, że w analizowanym przez nas okresie w co czwartym oglądanym przez nas programie padały treści nienawistne wobec Niemców. Warto także zwrócić uwagę na relatywnie duży wzrost ilości treści nienawistnych wobec Żydów (z trzech do dziewięciu procent) oraz osób transpłciowych (z jednego do ośmiu procent).

Treści nienawistne w TVP i TVP Info – kto wypowiada?

W drugiej kolejności przyjrzeliśmy się temu, kto najczęściej wypowiada różne treści nienawistne.

Podobnie jak w poprzednim analizowanym okresie, wyniki monitoringu pokazały, że autorami nienawistnych stwierdzeń najczęściej są dziennikarze i dziennikarki. Oznacza to, że osoby, na których w ogromnej mierze ciąży odpowiedzialność za słowo, tj. osoby objęte regulaminem Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (KRRiT) najczęściej dają wyraz uprzedzeniom na antenie telewizji publicznej. W drugiej kolejności stwierdzenia sugerujące uprzedzenia padają ze ust polityków i polityczek, w tym szczególnie tych reprezentujących partię rządzącą, czyli Prawo i Sprawiedliwość. Znacznie rzadziej takie słowa wypowiadały zaś osoby eksperckie.

Treści nienawistne w TVP i TVP Info – w jakich programach?

Na końcu przeanalizowaliśmy to, w których programach z tych obejmujących monitoring wypowiedzi nienawistne padają najczęściej.

Wyniki monitoringu ponownie pokazały, że treści nienawistne najczęściej wypowiadane są w trakcie Wiadomości, czyli w jednym z dwóch najbardziej popularnych programów informacyjnych w kraju. W obecnym okresie w drugiej kolejności pod względem ilości treści nienawistnych znalazł się program publicystyczny „Minęła 20”, zaś w trzeciej program „W tyle wizji”.

Raport w pdf