24 maja 2022 roku odbyła się XVII Publiczna Debata Stowarzyszenia Otwarta Rzeczpospolita i Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana. Obrady pod hasłem „Dobry i zły uchodźca? … czyli o tym, czy ratowanie życia jest obowiązkiem” dedykowane były pamięci prof. Wiktora Osiatyńskiego – wybitnego prawnika, konstytucjonalisty, obrońcy praw człowieka.

Debatę otworzyli przewodnicząca Rady Programowej Otwartej Rzeczpospolitej Paula Sawicka oraz dyrektor Teatru Polskiego Andrzej Seweryn. W dyskusji moderowanej przez Błażeja Strzelczyka udział wzięli Paulina Bownik, Natalia Gebert oraz Marcin Sośniak.

Po debacie odbyła się uroczystość wręczenia Nagrody im. Doktora Marka Edelmana za ratowanie człowieczeństwa. Pierwszą laureatką Nagrody została Paulina Bownik – Lekarka Grupy Granica. Nagrodę wręczyli jej fundatorzy – Bogdan Białek oraz Paula Sawicka.

Poniżej relacja Przemysława Wiszniewskiego – członka naszego Stowarzyszenia:

To już po raz siedemnasty w Teatrze Polskim na Scenie Kameralnej odbyła się publiczna debata Stowarzyszenia Otwarta Rzeczpospolita, tym razem poświęcona naszemu społecznemu podejściu do kryzysu uchodźczego. Pretekstem do debaty jest widoczna dwoistość postaw względem ludzi próbujących przekroczyć nasze granice, dwoistość w zależności od tego, czy przybywają z Białorusi, czy z Ukrainy. Jak wiemy, uchodźcy pierwsi spotykają się z nieludzkim traktowaniem ze strony Straży Granicznej i są zawracani, natomiast ci drudzy przeciwnie – spotykają się z wielką społeczną gościnnością i ofiarnością.
 
Dlatego tytuł debaty został zredagowany formie przewrotnego pytania „Dobry i zły uchodźca?”, z podtytułem „O tym, czy ratowanie życia jest obowiązkiem”. Tym razem za patrona debaty organizatorzy obrali sobie prof. Wiktora Osiatyńskiego, cytując jego słowa: „Wierzę, że warto ludziom pomagać. Wszystko jedno – z wiarą w ludzi czy bez niej”. Słowa człowieka mądrego i doświadczonego, który zdaje sobie sprawę, że pomagania ludziom nie należy uzależniać od jakichś arbitralnych przesłanek. Odmowa pomocy nie jest niczym usprawiedliwiona.
 
Zebranych powitali Paula Sawicka, szefowa Rady Otwartej Rzeczpospolitej, pomysłodawczyni debat, oraz Andrzej Seweryn, dyrektor Teatru Polskiego w Warszawie. Panelistami zaproszonymi do debaty byli: Natalia Gebert, liderka Domu Otwartego, zaangażowana od lat w pomoc uchodźcom; Paulina Bownik, lekarka Grupy Granica; Marcin Sośniak, prawnik biura Rzecznika Praw Obywatelskich, zajmujący się ochroną praw cudzoziemców, oraz Błażej Strzelczyk, moderator dyskusji, dziennikarz, autor rozmów z siostrą Małgorzatą Chmielowską, związany ze Wspólnotą „Chleb Życia”.
 
W dyskusji podnoszono kwestię kuriozalnych rozwiązań prawnych dotyczących granic państwowych, które w jednym miejscu pozwalają wprowadzać stan wyjątkowy, budować mur i przepychać ofiary wojny m.in. w Syrii, natomiast w drugim miejscu pozwalają przedostawać się do kraju wszystkim Ukraińcom z ogarniętej wojną ich ojczyzny i szacuje się, że jest ich 3 miliony. Natalia Gebert jako pierwsza wprowadziła do dyskusji pojęcie „rasizmu”, gdyż uchodźcy nie wpuszczani do Polski różnią się od Polaków kolorem skóry. Najgorsze, że takie działania spotkały się z przyzwoleniem społecznym. Ewa Woydyłło-Osiatyńska protestowała przeciwko uogólnieniu rasizmu na ogół społeczny, wskazując, że ludzie są manipulowani zręczną propagandą rządową.
 
Bogdan Białek, szef Stowarzyszenia im. Jana Karskiego w Kielcach i wieloletni redaktor naczelny miesięcznika „Charaktery”, wprowadził do dyskusji kategorię lęku, który powoduje modyfikację postaw etycznych. Przykładowo z lęku przed karą ze strony władzy ludzie zgadzają się na nieludzkie traktowanie uchodźców na polsko-białoruskiej granicy i potrafią ten lęk racjonalizować, zgodnie z rządową linią propagandową. Paula Sawicka dodała, że człowiek owładnięty lękiem jest człowiekiem zniewolonym. Dopiero przezwyciężenie strachu i obaw powoduje, że człowiek staje się prawdziwie wolnym i gotowym na czyny heroiczne.
 
W drugiej części naszego spotkania, po zakończeniu burzliwej debaty, odbyła się uroczystość wręczenia Paulinie Bownik Nagrody im. Doktora Marka Edelmana, ufundowanej przez Paulę Sawicką i Bogdana Białka. Nagrodę wręczono „za ratowanie człowieczeństwa”. Laureatka jest lekarką Grupy Granica, od 10 lat pracownicą niskobudżetowej i niedofinansowanej polskiej służby zdrowia, obecnie pracującą na oddziale chorób wewnętrznych jednego z podlaskich szpitali. Autorką niezwykłej statuetki jest Barbara Falender.