Czy odlany z brązu pomnik „Kobiety z torebką” stanie na Dużym Targu w Våxjo w Szwecji? Zdjęcie z roku 1985, zaliczone potem do najlepszych fotografii XX wieku, przestawia wydarzenie, które miało miejsce 13 kwietnia 1985 roku w szwedzkim mieście Våxjo. Demonstrujący tego dnia członkowie Partii Nordyckiej spotkali się z potępieniem i sprzeciwem mieszkańców, którzy na ulicach swojego miasta nie chcieli widzieć neonazistów. I młodzi i starsi próbowali przepędzić demonstrantów z ogolonymi głowami. Niektórzy rzucali w nich jajkami. Uwagę wszystkich, również fotoreportera  gazety DagensNyheter, Hansa Runessona zwróciła kobieta, która – jak widać na zdjęciu – okłada swoją torebką neonazistę z Partii Nordyckiej. Wiemy o niej, że jej rodzina pochodziła z Polski, a matka uratowała się z nazistowskiego obozu koncentracyjnego.

Zdjęcie z roku 1985, zaliczone potem do najlepszych fotografii XX wieku, przestawia wydarzenie, które miało miejsce 13 kwietnia 1985 roku w szwedzkim mieście Våxjo. Demonstrujący tego dnia członkowie Partii Nordyckiej spotkali się z potępieniem i sprzeciwem mieszkańców, którzy na ulicach swojego miasta nie chcieli widzieć neonazistów. I młodzi i starsi próbowali przepędzić demonstrantów z ogolonymi głowami. Niektórzy rzucali w nich jajkami. Uwagę wszystkich, również fotoreportera  gazety DagensNyheter, Hansa Runessona zwróciła kobieta, która – jak widać na zdjęciu – okłada swoją torebką neonazistę z Partii Nordyckiej. Wiemy o niej, że jej rodzina pochodziła z Polski, a matka uratowała się z nazistowskiego obozu koncentracyjnego.

Fotografia mocno  poruszyła rzeźbiarkę Suzann Arwin, w owym czasie studentkę, która po 29 latach od wydarzenia mówi dziennikarzowi DagensNyheter, że tyle czasu musiało upłynąć zanim potrafiła tamto przeżycie przekuć w artystyczną formę. 30 centymetrowa rzeźba symbolizująca obywatelski sprzeciw mieszkańców Våxjo, ich niezgodę na szerzenie neonazizmu znalazła się na otworzonej 16 kwietnia br w sali wystawowej Edsviks w podsztokholmskiej Sollentuna wystawie zatytułowanej „Wariactwo ciotki”. Wystawę otworzyły znana szwedzka dziennikarka Amelie Adamo i znana szwedzka polityczka Anne-Grete Leijon.

Rzeźba sprowokowała dyskusję o jej aktualności. Postawa, którą symbolizuje „ciotka z torebką” jest dziś, wobec coraz bardziej widocznej na świecie niechęci do „innych”, a nawet wrogości do „obcych” szczególnie potrzebna. Może na Dużym Targu w Våxjo mógłby stanąć odlany z brązu naturalnej wielkości pomnik ciotki z torebką, skoro od dawna mówi się, że to miejsce warto uatrakcyjnić? Lokalne władze są otwarte na rozmowę o takiej propozycji.

Założona w 1956 roku Partia Nordycka została rozwiązana w 2009 roku, a większość jej członków zasiliła działającą wciąż Nordycką Partię Narodowosocjalistyczną (Nordiska nationalsocialister). Dyskusja o potrzebie utrwalenia w brązie postawy „ciotki z torebką” jest możliwa, bo mieszkańcy Våxjo są przekonani, że powinni się raz na zawsze wyrzec propagowanej przez te i im podobne ugrupowania wrogości do obcych.

Wiktor Drukier, Kopenhaga

Paula Sawicka, Warszawa

Na podstawie artykułu w internetowym wydaniu DagensNyheter z 6 maja 2014
więcej