Chcemy żyć w społeczności
wolnej od uprzedzeń
szanującej odmienność
broniącej godności człowieka.
STOWARZYSZENIE PRZECIW ANTYSEMITYZMOWI I KSENOFOBII
4 czerwca to idealna okazja, aby przypomnieć o naszych NAUCZYCIELACH WOLNOŚCI.
Marek Edelman, Zofia Kuratowska, Jan Józef Lipski, Tadeusz Mazowiecki – wszyscy oni odegrali ważną rolę w odzyskaniu wolności w roku 1989 i budowaniu nowej, lepszej Polski.
Pamiętajmy o nich i o wszystkich, którzy dali nam ten dzień.
Niech się święci rocznica 4 czerwca 1989 roku.
Za stawanie zawsze po stronie ofiar. Za upór, bezkompromisowość. Za jej postawę przy granicy z Białorusią. Za dawanie nadziei – mówił Jarosław Kurski wręczając nagrodę dr Hannie Machińskiej.
– W lesie przy granicy widziała w uchodźcach więcej niż tylko ofiary – dodaje „Grupa Granica”. „Dziś prawa człowieka i obywatela mają twarz kobiety” – powiedział prof. Marek Safjan.
Pani Doktor – niezmiennie nisko się kłaniamy, gratulujemy zaszczytnego tytułu i dziękujemy za wszystko, co Pani robiła i robi.
Projekt: Polska i państwomiasto zapraszają
4 czerwca 2023 rok na warszawski pl. Konstytucji 6 o godz. 17:00
GŁOSUJĘxWYBIERAM
w rocznicę wyborów 4 czerwca 1989 r.
4 czerwca to nasze wielkie święto Wolności i Demokracji. Wybory w 1989 roku wygraliśmy, bo byliśmy RAZEM.
Spotykamy się, aby wspólnie uczcić odzyskaną wolność – ale też, aby dać świadectwo, że wywalczone wtedy prawa obywatelskie są dla nas ważne i oczekujemy ich respektowania przez każdą władzę.
Chcemy w tym roku rozmawiać o nadchodzących wyborach – o tym dlaczego udział obywateli, także w kampanii wyborczej jest ważny i o tym jak wspierać swoich kandydatów, obserwować przebieg wyborów.
1 czerwca rozpoczyna się Miesiąc Dumy – Pride Month – czyli święto bycia sobą.
Chodzi o upamiętnienie zamieszek, do których doszło nad ranem 28 czerwca 1969 r. w Nowym Jorku. A konkretnie w przyjaznym gejom barze Stonewall Inn w dzielnicy Greenwich Village na Manhattanie. Osoby otwarcie przyznające się do homoseksualizmu były wówczas traktowane gorzej niż większość społeczeństwa przez władzę nie tylko w kwestiach prawnych, ale też poprzez akcje takie jak ta w Stonewall Inn.
W związku z agresją fizyczną posła na Sejm RP Grzegorza Brauna, której dopuścił się podczas wykładu naukowego prof. Jana Grabowskiego w Niemieckim Instytucie Historycznym w Warszawie w dniu 30 maja 2023, oczekujemy, że Sejm RP uchyli immunitet poselski posła Brauna, a powołane do tego organa państwa ukarzą go za ten bezprzykładny akt barbarzyńskiej agresji.
Wyrażamy szacunek i oczekujemy od wszystkich szacunku dla badaczek i badaczy Zagłady i trudnych relacji polsko–żydowskich w naszych dziejach najnowszych. Historycy ci wykonują uczciwie i rzetelnie swoją pracę w warunkach narastającej od 2015 roku antysemickiej przemocy: werbalnej, prawnej, instytucjonalnej, ekonomicznej i fizycznej.
Żadna forma przemocy nie sprawi, że przeszłość stanie się inna niż była. Doprowadza natomiast do tego, że teraźniejszość coraz bardziej upodabnia się do przeszłości, stanowiąc jak najgorszy prognostyk dla przyszłości.
W imieniu Stowarzyszenia oświadczenie podpisali Paula Sawicka – Przewodnicząca Rady Programowej oraz Marek Gumkowski – Prezes Zarządu.
Rada i Zarząd Dzielnicy Śródmieście oraz Fundacja Ośrodka KARTA zapraszają na otwarcie wystawy poświęconej wyborom parlamentarnym z 4 czerwca 1989 zatytułowanej „Witryna wolności”, które odbędzie się:
4 czerwca 2023 o godzinie 16.00 na scenie ustawionej w pobliżu siedziby Witryny Domu Wschodniego, przy pl. Konstytucji 6 (róg ul. Koszykowej).
W programie m.in. wystąpienie Andrzeja Budka, autora ówczesnych plakatów wyborczych i prof. ASP Pawła Kowalewskiego, współautora instalacji formacji artystycznej Gruppa „Głos przyrody na Solidarność”.
Prowadzenie: Zbigniew Gluza, prezes Fundacji Ośrodka KARTA.
W sierpniu 2022 roku użytkownik serwisu Twitter umieścił komentarz, w którym znieważał Ukraińców poprzez nazywanie ich „Ukrami„. Ponadto dehumanizował ich, określając jako „robactwo„, a w dalszej części swojego wpisu wzywał do ich fizycznej eksterminacji metodami stosowanymi przez hitlerowskie Niemcy w trakcie Zagłady – postulował wykorzystanie krematoriów.
Śledztwo w sprawie, po naszym zawiadomieniu, prowadziła Prokuratura Rejonowa Warszawa – Śródmieście. 24 maja 2023 roku do Sądu Rejonowego w Cieszynie przesłano akt oskarżenia przeciwko autorowi wpisu.
Wydawnictwo Sonia Draga/Post Factum
oraz
Rada Programowa
Stowarzyszenia przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita
zapraszają na
debatę poświęconą relacjom polsko-żydowskim.
Pretekstem do rozmowy jest premiera książki Jacka Tacika „Jak nie lubić Żyda?”.
W dyskusji udział wezmą:
Paula Sawicka, Michał Bilewicz, Jan Grabowski.
5 czerwca 2023 r., godz. 18:00
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, ul. Dobra 56/66, sala 256
W październiku minie 86 lat, od kiedy władze uczelni warszawskich, z poparciem senatów akademickich, wprowadziły „zarządzenie o porządku zajmowania miejsc”, czyli tzw. getto ławkowe. Osobom pochodzenia żydowskiego wyznaczano konkretne miejsca, które wolno im było zajmować podczas zajęć. Rok akademicki 1937/1938 był pierwszym, któremu towarzyszył oficjalny i odgórny antysemityzm na uczelniach międzywojennej Polski.
22 maja o godz. 12.00 na kampusie UW w pobliżu Bramy Głównej Uniwersytetu odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej ofiary tej rasistowskiej segregacji.
Treść na tablicy głosi:
5 października 1937 roku na Uniwersytecie Warszawskim wprowadzono getto ławkowe.
Segregacji poddano żydowską społeczność naszej uczelni.
Pamięci ofiar, aby antysemityzm i nacjonalizm nigdy już nie zatruły wspólnoty akademickiej.
Rektor – Senat – Społeczność Uniwersytetu Warszawskiego
17 maja 1990 roku Światowa Organizacja Zdrowia usunęła homoseksualizm z Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób. Na pamiątkę tego wydarzenia obchodzimy dzisiaj Międzynarodowy Dzień Przeciw Homofobii, Transfobii i Bifobii.
Jest to kolejna okazja, aby głośno przypomnieć, że prawa osób LGBT to prawa człowieka, o które nadal trzeba walczyć.
Muzeum Warszawy, warszawski Klub Inteligencji Katolickiej, Europejska Sieć Przeciwko Rasizmowi oraz węgierska ANGA zapraszają na pokaz filmu „Some of the Others” w reżyserii Tyagi Pallava.
Film to zapiski wydarzeń z ostatnich miesięcy – złożony jest ze świadectw przekazywanych przez grupy uchodźców, którzy ze względu na swoją rasę, pochodzenie etniczne i płeć stają przed wyjątkowymi wyzwaniami, uciekając przed ukraińską wojną.
Dotyka on również kwestii handlu ludźmi i dziećmi, których niestety doświadczyli niektórzy z tych uchodźców.
Po pokazie odbędzie się dyskusja z reżyserem oraz z przedstawicielami polskich i międzynarodowych organizacji zajmujących się prawami człowieka.
W tym roku z okazji Światowego Dnia Różnorodności Kulturowej Centrum Wielokulturowe przy ul. Jagiellońskiej 54 w Warszawie przygotowało wydarzenie pełne atrakcji, tolerancji i sąsiedzkiej integracji!
Program wydarzenia:
od 12:00 do 14:00 – animacje plenerowe dla dzieci i dorosłych, poczęstunek i wspólne piknikowanie, stoiska instytucji pozarządowych
12:00 – powitanie gości i przedstawienie aktywności
12:15 – panel „Wielokulturowość w Warszawie” prowadzi Małgorzata Sójka. Wśród panelistów przedstawiciele Muzeum Polin, Instytutu Dialogu Dunaj, Fundacji Inicjatywa Dom Otwarty oraz Nastawieni na Rozwój.
12:45 – Quiz z nagrodami „Śladami wielokulturowej Warszawy”
13:15 – wspólne warsztaty Hatha Jogi poprowadzi Ruslana Alekseeva
13:45 – rozmowa „Jak wielojęzyczność i nauka obcych języków wpływa na mózg?”
14:00 – pokaz filmu „RAFIKI” reż. Wanuri Kahiu oraz rozmowa po filmie przygotowane przez AfryKamera.
Polski PEN Club zaprasza na kolejne wydarzenie w cyklu “Gościnna Warszawa – literatura białoruska”:
BIAŁORUSCY WYDAWCY W CZASACH POGROMU
spotkanie z Andrejem Januszkiewiczem i Pawłem Barkouskim
prowadzenie: Beata Stasińska
poniedziałek 15 maja, godz. 18.00
w auli Domu Literatury w Warszawie (Krakowskie Przedmieście 87/89).
Spotkanie odbędzie się w języku białoruskim i polskim. Transmisja odbędzie się na facebookowej stronie Polskiego PEN Clubu, nagranie zostanie udostępnione na kanale YouTube Polskiego PEN Clubu.
Z najwyższym niepokojem obserwujemy nasilanie się procesu niszczenia przez Prawo i Sprawiedliwość i pozostałe ugrupowania wchodzące w skład koalicji rządzącej podstaw ładu demokratycznego.
Trzy najnowsze przykłady, świadczące o tej tendencji to:
– projekt ustawy o państwowej komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007-2022,
– forsowane przez rządzących – w roku wyborczym – zmian w ordynacji wyborczej, zapowiedziana przez Ministra Edukacji i Nauki Przemysława Czarnka decyzja dotycząca ograniczenia finansowania Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Zabiegi te w błyskawicznym tempie zbliżają nasze państwo do państw autorytarnych. Pierwszy daje władzę wykluczania ze wspólnoty obywateli organowi, który nie jest sądem. Drugi jest kolejnym krokiem podjętym w celu ograniczenia równości wyborów. Trzeci oznacza przywrócenie politycznej
cenzury badań naukowych.
Oceniamy podjęte przez rządzących działania jako następny etap procesu, który zmierza do zlikwidowania i n s t y t u c j o n a l n y c h gwarancji swobód obywatelskich i demokracji.
Pragniemy przypomnieć rządzącym, że instytucje publiczne nie są ich własnością. Lekceważący stosunek rządzących do porządku instytucjonalnego jest świadectwem ignorowania praw społeczeństwa i działaniem na jego szkodę. Skazuje je bowiem na permanentną niepewność i pozbawia narzędzi oddolnego wpływu na rzeczywistość.
Apelujemy do rządzących o natychmiastowe:
– zaprzestanie prac nad projektem ustawy o speckomisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej,
– zaniechanie działań, zmieniających prawo wyborcze w przededniu wyborów oraz przywrócenie obowiązujących do czasu ostatniej nowelizacji zasad liczenia głosów (w tym zagranicznych), o przywrócenie uprawnień do głosowania korespondencyjnego w dotychczasowym zakresie oraz o zapewnienie elementarnej bezstronności mediów publicznych,
– zaprzestanie dyskredytowania badaczy i kierowania gróźb ograniczenia finansowania Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Polski PEN Club stanowczo sprzeciwia się atakom wysokich urzędników państwowych na prof. Barbarę Engelking w związku z jej niedawną wypowiedzią na temat stosunku Polaków do Żydów podczas II wojny światowej. Napaści prominentnych przedstawicieli rządu, w tym premiera, na prof. Engelking uderzają nie tylko w nią osobiście, ale też w wolność słowa, wolność badań naukowych i w relacje polsko-żydowskie oparte nie na mitach, ale na prawdzie.
To niestety nie pierwszy taki publiczny atak. Kiedy po wydaniu książki „Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski” wytoczono prof. Engelking proces o zniesławienie, protestowaliśmy przeciwko próbom sądowego nękania i zastraszania badaczy Zagłady opisujących ciemne karty polskiej historii. Pisaliśmy wtedy: „nie chodzi tu o historyczną prawdę o Zagładzie, lecz o mitomanię narodową. To obrona fikcji, a nie «dobrego imienia» Polski, którą obrona ta i hańbi, i ośmiesza”.
Wszelkie wyniki badań naukowych podlegają krytyce, ale krytyka taka ma swoją metodologię i winna toczyć się w sposób rzetelny i powszechnie przyjęty w nauce. Rzeczą godną potępienia są natomiast populistyczne występy polityków, którzy dają sobie prawo do odrzucania ustaleń naukowych i próbują samozwańczo decydować, co jest, a co nie jest prawdą historyczną.
29 kwietnia 2023 roku
26 kwietnia 2023 roku odbyła się XVIII Publiczna Debata Stowarzyszenia Otwarta Rzeczpospolita i Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana. Obrady pod hasłem „O wartościach: równości, wolności i wspólnoty, czyli o tym co nadaje sens i wagę ludzkiemu życiu” dedykowane były pamięci prof. Barbary Skargi – filozofce, humanistce, nazywanej Pierwszą Damą Polskiej Filozofii.
Debatę otworzyli przewodnicząca Rady Programowej Otwartej Rzeczpospolitej Paula Sawicka oraz dyrektor Teatru Polskiego Andrzej Seweryn. W rozmowie prowadzonej przez Annę Wacławik-Orpik udział wzięli Marta Małecka oraz Kuba Wygnański.
Po debacie odbyła się uroczystość wręczenia Nagrody im. Doktora Marka Edelmana za ratowanie człowieczeństwa. Tegoroczną laureatką Nagrody została Marta Małecka – współtwórczyni Fundacji Be a Hero. Nagrodę wręczyli jej fundatorzy – Bogdan Białek oraz Paula Sawicka.
Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita stanowczo protestuje przeciwko metodom polemicznym stosowanym ostatnio przez polityków w oficjalnych wypowiedziach oraz niektóre media do atakowania prof. Barbary Engelking z Centrum Badań nad Zagładą Żydów, a także reżyserki Agnieszki Holland oraz przeprowadzającej z nimi rozmowy redaktorki stacji TVN Moniki Olejnik.
Ataki te nie starają się polemizować merytorycznie z konkretnymi twierdzeniami. Nie odwołują się do dłuższych cytatów z krytykowanych wypowiedzi – lecz często manipulując i fałszując ich treść, zmierzają do wywołania skrajnie negatywnych emocji u odbiorców.
Jest to zorganizowana forma szerzenia nienawiści nie tylko wobec konkretnych osób, ale wobec wszystkich, którzy ośmielają się szukać prawdy naukowej, samodzielnie myśleć i zabierać głos, nie schlebiając aktualnej polityce historycznej formacji rządzącej. Pojawiająca się w takich polemikach argumentacja podważa zagwarantowaną przez Konstytucję RP swobodę badań naukowych i wolność wypowiedzi. Może powodować tzw. efekt mrożący, zniechęcając do podejmowania niektórych tematów czy formułowania pewnych tez co jest ze szkoda dla poszukiwania prawdy.
Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita w pełni solidaryzuje się ze stanowiskiem zespołu Centrum Badań nad Zagładą Żydów, które w wydanym oświadczeniu (zob. http://www.holocaustresearch.pl/nowy/photo/Oswiadczenie_19_04_2021.pdf) stanęło w obronie prof. Barbary Engelking.
W Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN otwarto wystawę „Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim„. To pierwsza wystawa o powstaniu w getcie warszawskim przedstawiona z perspektywy cywilów. Podczas powstania zeszli oni do bunkrów i kryjówek, sprzeciwili się Niemcom i narzuconemu przez nich systemowi mordowania bezbronnych w obozach zagłady. Zamiast stawić się do transportu, ukrywali się. Ich cichy opór był tak samo ważny, jak ten z bronią w ręku.
Wystawę można oglądać od 18 kwietnia 2023 roku do 8 stycznia 2024 roku.
W trakcie jej otwarcia Piotr Wiślicki, Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny, mówił m. in.:
Gdy dwa lata temu kuratorzy rozpoczynali prace nad koncepcją, ich celem było zwrócenie uwagi na cierpienie i dramat ludzi. Niestety w zeszłym roku putinowska Rosja przywołała demony wojny. Znów w Europie znaleźli się ludzie, którzy ukrywają się w piwnicach i ziemiankach przed bestiami, chcącymi jedynie niszczyć, rabować, gwałcić i mordować.
Oni walczą o przetrwanie, Walczą o godność. Dziś dzięki przekazowi telewizyjnemu na własne oczy możemy zobaczyć cierpienie niewinnych.
Ciągle jest powtarzane hasło „Nigdy Więcej”. To hasło, to tylko naiwne życzenie. Ciągle jest więcej i niestety coraz częściej. Zło dzieje się wszędzie, w niezliczonych zakątkach naszego globu.
Apeluję do Wszystkich, aby czcząc pamięć Żydów, zamordowanych w czasie powstania w getcie, pamiętać o ludziach dziś ukrywających się w piwnicach i ziemiankach w Ukrainie, w Syrii, w Jemenie i wielu innych miejscach. W miejscach, które są czasem bliżej niż myślimy. Dokładnie 150 km stąd, znajduje się granica polsko-białoruska. Granica, którą starają się przekroczyć uchodźcy z różnych państw świata. Niewinni ludzie, dzieci, kobiety, mężczyźni, którzy marzą o lepszej przyszłości, a muszą ukrywać się jak zwierzęta w lasach, w dołach lub na bagnach. Oni również walczą o przeżycie i własną godność – i tak często giną.
Czy my wszyscy jednak nie jesteśmy za bardzo obojętni na ich los?
Mija 80 lat od powstania w getcie warszawskim. Dlaczego doszło do tego historycznego zrywu? Jak powstanie i zagłada wpłynęły na tożsamość kolejnych pokoleń Żydów? Co możemy zrobić, by pielęgnować pamięć o walczących i cywilach? W pierwszej części debaty poświęconej histori rozmówczynie Marcina Zaborskiego opowiedziały o tym, czy jest getto i jak wyglądało w nim życie. – Myśląc o getcie, myślę o murze. Ten mur towarzyszy właściwie całej historii getta – we wszystkich jego momentach aż do zagłady – stwierdziła Zuzanna Schnepf-Kołacz, kuratorka wystawy „Wokól Nas morze ognia”. – Bezmiar ludzkiego cierpienia. Ta codzienna walka o przetrwanie, o zdobycie kawałka chleba. Tak wiele osób chorowało. Przeszło sto tysięcy ludzi umarło w getcie, zanim zaczęła się wywózka do obozu zagłady w Treblince – przypomniała dr Maria Ferenc, badaczka getta warszawskiego. – Większość mieszkańców getta warszawskiego robiła wszystko, co w ich mocy, żeby w getcie pozostać. Ludzie się bali wysiedlenia i rozdzielenia ze swoimi bliskimi – uzupełniła.
Historia zagłady nie kończy się w 1943 roku. Żyją nią następne pokolenia. W drugiej części programu goście debaty rozmawiali o tożsamości. – Zależy mi na tym, żeby pamięć o tych zdarzeniach nie była fałszywa – stwierdził prof. Dariusz Stola, były dyrektor Muzeum POLIN. – Wiedzieliśmy, że nie możemy pytać. Jestem z milczącego domu – przekazała członkini Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie Elżbieta Magenheim, której mama była Żydówką. Magenheim podkreśliła, że powstanie warszawskie to dla niej pewnego rodzaju symbol jej rodziny. – Nie uważam, żebyśmy dzisiaj mogli w ogóle cokolwiek zrozumieć z tego, co się wtedy działo – zauważyła Paula Sawicka, przyjaciółka Marka Edelmana. Sawicka zaznaczyła, że nigdy nie zrozumiemy, czym jest głód i do czego może on doprowadzić człowieka. – Nasi przodkowie mieli pecha być uczestnikami nieludzkiego eksperymentu – wskazał prof. Stola. Mikołaj Grynberg, pisarz, reżyser dokumentu „Dowód tożsamości”, dostępnego w TVN24 GO, zauważył, że „my wszyscy jesteśmy tutaj, bo tu jest nasz kraj”. I dlatego wielu Żydów zdecydowało się nie wyjeżdżać.
Od listopada 2021 roku Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita realizuje projekt Antysemityzm w Polsce: definicja, monitorowanie, skuteczne przeciwdziałanie, w ramach dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG
Jednym z głównych celów, jakie postawiliśmy sobie w ramach projektu, było przygotowanie operacyjnej definicji antysemityzmu dostosowanej do kontekstu polskiego. W trakcie prac ekspertów i ekspertek powstały praktyczne wytyczne, które ułatwić mają pracę osobom na co dzień zajmującym się przeciwdziałaniem antysemityzmowi w Polsce. Zaproponowane przez nas wytyczne stanowią uszczegółowienie definicji antysemityzmu Międzynarodowego Sojuszu pamięci o Holokauście (IHRA).
W panelu eksperckim pracowało ośmioro wybitnych specjalistów i specjalistek ds. antysemityzmu w Polsce, reprezentujących różne dziedziny naukowe a tym samym różne punkty widzenia:
Psychologia społeczna – dr Mikołaj Winiewski, adiunkt w Centrum Badań nad Uprzedzeniami, badacz antysemityzmu z perspektywy psychologii społecznej od 2008 roku, jego doktorat poświęcony był m.in. postrzeganiu Żydów w Polsce. Zajmuje się również tematyką pogromów żydowskich oraz stereotypów żydowskich w Polsce.
Psychologia społeczna i socjologia – dr hab. Michał Bilewicz, prof. UW, adiunkt w Centrum Badań nad Uprzedzeniami, badacz antysemityzmu z perspektywy psychologii społecznej i socjologii od 2005 roku. W swoich badaniach skupia się nie tylko na postrzeganiu Żydów w Polsce, ale przede wszystkim na historycznych relacjach między Polakami i Żydami, a także na historycznych wyjaśnieniach różnych wydarzeń międzygrupowych.
Prawo międzynarodowe – dr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias, adiuntka w Poznańskim Centrum Praw Człowieka INP PAN, badaczka i prawniczka zajmuje się tematem antysemityzmu (w tym głównie przeciwdziałania antysemityzmowi) od połowy lat 2000. Jej praca doktorska poświęcona była przeciwdziałaniu antysemityzmowi za pomocą instrumentów prawa międzynarodowego. Uczestniczka międzynarodowych i krajowych projektów badawczych, ekspertka Rady Europy, Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, autorka ekspertyz i opracowań przygotowywanych dla tych instytucji.
Prawo karne – dr Mateusz Woiński, adiunkt w katedrze prawa karnego Akademii Leona Koźmińskiego, ekspert w swojej pracy zajmuje się m.in. mową nienawiści i przestępstwami z nienawiści, w 2019 roku był ekspertem społecznej komisji kodyfikacyjnej, zespołu ds. opracowania projektu nowelizacji kodeksu karnego w zakresie przestępstw z nienawiści.
Antropologia i socjologia – dr Agnieszka Haska, adiunktka Centrum Badań nad Zagładą UW w IFiS PAN, autorka książek poświęconych tematyce żydowskiej oraz rozlicznych rozdziałów na temat historii i postrzegania Żydów w Polsce. Współpracowała z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji w zakresie poprawności stosowanego języka w mediach.
Literaturoznawstwo – dr Bożena Keff, poetka, eseistka, badaczka literatury, jedna z pierwszych w Polsce badaczek związku między nacjonalizmem a kulturową konstrukcją płci, zajmuje się rekonstrukcją dyskryminacyjnych aspektów polskiej kultury, w tym m.in. antysemityzmem.
Historia – dr Grzegorz Krzywiec, pracownik naukowy Instytutu Historii PAN, badacz historii antysemityzmu na ziemiach polskich, autor m.in. książki „Polska bez Żydów. Studia z dziejów idei, wyobrażeń i praktyk antysemickich na ziemiach polskich początku XX wieku”.
Historia i socjologia – prof. Dariusz Stola, były dyrektor muzeum POLIN, pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN, zajmuje się tematem Zagłady Żydów, stosunkami polsko-żydowskimi, pamięcią społeczną. Zasiada w Międzynarodowej Radzie Oświęcimskiej, wykłada historię współczesną i prowadzi badania na temat migracji międzynarodowych w XX w., Zagłady Żydów i stosunków polsko-żydowskich, reżimu komunistycznego w Polsce i pamięci społecznej. Jest autorem lub współautorem 10 książek i ponad 150 artykułów naukowych.
Wirtualny pomnik znowu pojawi się na placu Bankowym.
Warszawska Wielka Synagoga symbolicznie powróci na kilka godzin. Zapraszamy ponownie na poruszające dźwiękiem i obrazem widowisko.
Multimedialnym wydarzeniem według koncepcji artystki Gabi von Seltmann Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita uczci 80. rocznicę wybuchu powstania w warszawskim Getcie. 19 kwietnia o godzinie 21:00 obraz powstającej z gruzów synagogi pojawi się na ścianie Błękitnego Wieżowca, który zajął jej miejsce. Obrazem, dźwiękiem i emocją zostanie symbolicznie odbudowana Wielka Synagoga zburzona przez Niemców po upadku powstania w getcie.
Głównym zamysłem tego rytuału, ponownie wyświetlanego wirtualnego pomnika jest przypomnienie historii miejsca i żydowskich mieszkańców miasta.
„Niech pamięć i miłość pokonają destrukcję i śmierć”.
Z archiwalnego nagrania usłyszymy śpiew kantora tej synagogi, Gerszona Siroty, który zginął w warszawskim getcie, a fragmenty wiersza Bashert przeczyta autorka, Irena Klepfisz, córka Michała – członka żydowskiej partii Bundu, żołnierza Żydowskiej Organizacji Bojowej.
Czas trwania projekcji – 6 minut (sekwencja będzie powtarzana do godz. 23:00).
Wydarzenie będzie transmitowane na stronie www.otwarta.org
Polecamy spotkanie w 80. rocznicę powstania w getcie warszawskim, zorganizowane przez Wydział Psychologii UW.
„Spotkanie poświęcone będzie historii miejsca, w którym pracujemy. Będzie też próbą psychologicznej refleksji nad gotowością ludzi do stawienia oporu w sytuacjach krańcowych. Pracując w budynku przy Stawki 5/7 jesteśmy szczególnie zobowiązani do przypominania historii tego, co działo się na Muranowie w latach okupacji” – piszą organizatorzy.
Spotkanie odbędzie się 19 kwietnia o godzinie 15:15 w sali nr 74 Wydziału Psychologii UW (Stawki 5/7).
Program spotkania:
Warszawski trójkąt Zagłady: pamięć budynków przy ulicy Stawki – Zofia Waślicka-Żmijewska, badaczka pamięci Holokaustu, współautorka książki „Warszawski Trójkąt Zagłady”.
Co motywuje ludzi do stawiania oporu? – Paulina Górska, psycholożka społeczna, Centrum Badań nad Uprzedzeniami, Wydział Psychologii UW.
Żydowski ruch oporu z perspektywy psychologicznej – Michał Bilewicz, psycholog społeczny, Centrum Badań nad Uprzedzeniami, Wydział Psychologii UW.
My, niżej podpisane i podpisani, apelujemy do Rektorów i Senatów polskich uczelni wywodzących się ze szkół wyższych działających w okresie 1918–1939 o odniesienie się do aktów dyskryminacji wobec mniejszości religijnych, etnicznych i narodowych, do których dochodziło na tych uczelniach w okresie międzywojennym, w tym do funkcjonowania na ich terenie gett ławkowych w końcu lat trzydziestych XX wieku.
Misją uniwersytetów jest nauka krytycznego myślenia oraz dążenie do prawdy i wychowanie kolejnych pokoleń w duchu szacunku do niej, dlatego działania podejmowane na uczelniach powinny stanowić przykład rzetelnego rozliczania się z przeszłością. Tak właśnie należy postąpić w przypadku krzywd, które dotknęły wiele osób w wyniku wprowadzenia w latach trzydziestych gett ławkowych i praktykowania innych form dyskryminacji.
Rosnące od lat zainteresowanie środowiska akademickiego tą problematyką przynosi nowe, ważne ustalenia i odkrywa skalę dyskryminacji i wykluczenia, przede wszystkim studentów żydowskich. Wiele z badań przedstawiono na niedawnych konferencjach naukowych na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ta trudna przeszłość jest częścią naszego dziedzictwa. Dlatego apelujemy o:
– zlecenie dalszych badań dotyczących getta ławkowego i innych form dyskryminacji w uczelniach działających w okresie międzywojennym;
– symboliczne odwołanie zarządzeń, które wprowadziły na uczelni getto ławkowe lub inne formy dyskryminacji;
– symboliczne zadośćuczynienie osobom poszkodowanym;
– stosowne upamiętnienie tej trudnej przeszłości oraz uwzględnienie jej w programach edukacyjnych i antydyskryminacyjnych.
Pozostajemy z nadzieją na życzliwe odniesienie się do naszego apelu.
Zespół inicjujący:
dr Natalia Judzińska, Instytut Slawistyki PAN
dr hab. Maciej Michalski, prof. ucz., Wydział Historii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
dr Izabela Mrzygłód, Instytut Slawistyki PAN
dr hab. Roma Sendyka, prof. ucz., Wydział Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński
Sebastian Słowiński, student, Uniwersytet Warszawski
prof. dr hab. Dariusz Stola, Instytut Studiów Politycznych PAN
dr hab. Joanna Wawrzyniak, prof. ucz., Wydział Socjologii Uniwersytet Warszawski
Z głębokim smutkiem żegnamy
zmarłego 30 marca 2023 roku
Pawła Śpiewaka
socjologa, historyka myśli społecznej, publicysty,
w latach 2011–2020 dyrektora Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Rodzinie i najbliższym składamy serdeczne wyrazy współczucia.
Przyjaciele z Otwartej Rzeczpospolitej
Stowarzyszenia przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii
25 marca 2023 roku Walne Zebranie Sprawozdawczo-Wyborcze Członkiń i Członków Otwartej Rzeczpospolitej – Stowarzyszenia przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii wybrało nowe władze organizacji.
Do Zarządu głównego wybrano Magdalenę Czyż, Marka Gumkowskiego, Jana Herczyńskiego, Stefana Jackowskiego, Katarzynę Kuczyńską-Koschany, Przemysława Wiszniewskiego, Irenę Wóycicką oraz Damiana Wutke.
Nowy Zarząd Główny ukonstytuował się 28 marca 2023 roku następująco:
Prezes – Marek Gumkowski;
Wiceprezeski – Magdalena Czyż, Irena Wóycicka;
Skarbnik – Jan Herczyński;
Sekretarz – Damian Wutke;
Członkini i Członkowie – Stefan Jackowski, Katarzyna Kuczyńska-Koschany, Krzysztof Podemski, Przemysław Wiszniewski.
Zmiany nastąpiły również w składzie Komisji Rewizyjnej. Jej aktualny skład przedstawia się następująco:
Przewodnicząca – Natalia Woroszylska;
Członkowie – Cezary Gawryś, Antoni Sułek.
Walne Zebranie uzupełniło również skład Rady Programowej, do której wybrano: Elżbietę Petrajtis-O’Neill oraz Ludwikę Wujec.
Sekretarz stanu USA Antony Blinken opublikował 47. doroczny raport o prawach człowieka.
Cały raport można znaleźć na stronie internetowej Departamentu Stanu USA.
Rozdział dotyczący Polski dostępny jest na stronie Ambasady USA.
Jak powiedział sekretarz Blinken, demokracja, prawa człowieka i prawa pracownicze wzajemnie się wzmacniają. Jak stanowi Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem godności i praw.
Dziś obchodzimy Międzynarodowy Dzień Walki z Dyskryminacją Rasową.
Święto obchodzone jest w dniu w którym wydarzyła się masakra w Sharperville w 1960 – w pokojowej demonstracji przeciwko „przepisom przepustkowym” apartheidu policjanci zastrzelili 69 osób, które brały w niej udział.
Obchody mają na celu uczczenie pamięci ofiar masakry w Sharpeville i innych incydentów na tle rasistowskim oraz wzmożenie działalności społeczeństwa na rzecz eliminacji wszelkich form rasizmu, ksenofobii i dyskryminacji na świecie.
19 kwietnia 2023 roku minie 80 lat od wybuchu powstania w warszawskim getcie. Nie ma już wśród nas bohaterów i bohaterek tamtego zrywu. Jest jednak pamięć i miejsca, które przypominają nam o ludziach i wydarzeniach.
Chcielibyśmy oddać w Państwa ręce „Spacerownik. Warszawa Marka Edelmana”. To miejsca na mapie Warszawy, związane z Markiem Edelmanem i powstaniami – w getcie i warszawskim. Tak mówi o tym Paula Sawicka, autorka tekstów i trasy spaceru:
Miejsca, punkty na mapie Warszawy, które pokażę podczas tego spaceru, odwiedzaliśmy z Markiem Edelmanem wiele razy. Pójdziemy ulicami Muranowa, bo większość tych miejsc tu się znajduje. Zazwyczaj pierwsze spotkanie z takim miejscem było dla mnie nieoczekiwane. Marek Edelman mówił: – „Chodź, coś ci pokażę” – i gdzieś mnie, nieuprzedzoną, prowadził. To nigdy nie był spacer, wycieczka „po miejscach”, jaki tu proponuję, ale właśnie pojedyncze „odwiedzanie miejsc”. Z miejscami wiązały się jego opowiadania o wydarzeniach, których były świadkami i w których uczestniczył. Przemierzając ulice Muranowa podzielę się tymi historiami, byśmy rozumieli dlaczego pamięć o nich była dla niego tak istotna. Zazwyczaj był to tylko adres, pod którym mieszkał, czy miejsce, gdzie walczył. Czasem materialny ślad – rzadko budynek, jak Stara Prochownia, bywało, że po prostu kamień, który przetrwał.
Marek Edelman uważał, że pamięć przeszłości jest ważna, jeśli jest przestrogą i nauczycielką dla naszej przyszłości.
Aby sfinalizować projekt konieczne są środki finansowe, dlatego zwracamy się do Państwa z prośbą o wsparcie.
Wszystkie osoby, które wesprą wydanie Spacerownika otrzymają egzemplarz publikacji.
Szanowni Państwo,
jako historycy, jako reprezentanci środowisk żydowskich i organizacji społecznych działających na rzecz tolerancji i wzajemnego szacunku oraz Żydzi – kombatanci, nie możemy milczeć, gdy Narodowy Bank Polski wybija i promuje monetę ku czci Józefa Kurasia. Postaci, której działalność – nawet biorąc pod uwagę wyjątkowy kontekst historyczny – dalece odbiega od wizerunku bohatera zasługującego na szczególną cześć i narodową pamięć. Szczególnie, gdy weźmie się pod uwagę, że dzieje się to na miesiąc przed oficjalnymi, państwowymi obchodami 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim.
Niniejszy tekst jest rozwiniętą wersją mowy prof. Marcina Kuli wygłoszonej z okazji 5. rocznicy śmierci Jerzego Jedlickiego na spotkaniu zorganizowanym 27 lutego 2023 roku przez Otwartą Rzeczpospolitą oraz PEN Club. Spotkanie było połączone z promocją zbioru rozproszonych tekstów Jerzego Jedlickiego wydanych w Bibliotece „Więzi” [Jerzy Jedlicki, „Historia a świat wartości”, wstęp Maciej Janowski, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 2022].
Dziękujemy Autorowi i Redakcji za zgodę na publikację tekstu.
Opinia żyje w przekonaniu, że trzeba ustalić prawdę historyczną, która jest jedna. Otóż odważę się powiedzieć, że w rozumowaniach historycznych fałsz jest znacznie bardziej jednoznaczny od prawdy. W bardzo wielu sprawach przeszłość nie będzie czarno-biała, a obraz będzie dyskutowany, dopóki ludzie nie przestaną się nim interesować.
Pięć lat temu zmarł Jerzy Jedlicki. W rocznicę porozmawiajmy więc o Jego i naszym podejściu do historii. Rozmowę ułatwia ukazanie się ostatnio wyboru rozproszonych prac tego badacza [1].
Z pewnej konferencji zapamiętałem opinię Jedlickiego o potrzebie uczynienia historii nauką użyteczną. „Jeżeli nie pokażemy młodemu pokoleniu historii jako wiedzy o cywilizacjach, w sumie jeżeli nie pokażemy ludziom historii jako wiedzy o nich samych, to przegramy” [2]. Niedawno, po blisko trzydziestu latach, od dwojga historyków usłyszałem, że naszą dyscyplinę trzeba ratować, gdyż jest źle. Wyrażali oni zaniepokojenie o miejsce historii wśród innych dziedzin humanistyki i nauk społecznych (niech już będzie to głupie rozróżnienie…). Sam nieraz mówiłem o produkcji przez nas cegieł dla innych budowniczych.
Od 24 lat Otwarta Rzeczpospolita przeciwdziała nienawiści w przestrzeni publicznej. Składamy zawiadomienia do prokuratury, skutecznie blokujemy koncerty grup nazirockowych, piętnujemy nienawistne głosy osób publicznych.
Chcesz żyć w społeczności wolnej od uprzedzeń, szanującej drugiego człowieka, upominającej się o jego godność?
Przekaż 1,5 % na wsparcie naszej działalności.
Możesz zrobić to na dwa sposoby:
Pierwszy z nich to samodzielne wypełnienie zeznania podatkowego i wpisanie w odpowiednią rubrykę naszego numeru KRS 0000123605.
Drugi sposób to skorzystanie ze strony podatki.gov.pl.
– Jeśli po raz pierwszy korzystamy z portalu i chcemy wesprzeć Otwartą Rzeczpospolitą musimy wpisać numer KRS 0000123605.
– Jeśli wspieramy ją ponownie musimy sprawdzić czy numer KRS jest poprawny.
– Możemy również dokonać zmiany wspieranej organizacji i zatwierdzić zmiany.
Pięćdziesiąt pięć lat temu – 8 marca 1968 roku w samo południe przed budynkiem BUW rozpoczął się studencki wiec, wielki wolnościowy zryw, który dał początek rewolucji godności.
Przypominamy słowa Jacka Kuronia, aktualne również dzisiaj, które wygłosił na spotkaniu w Teatrze Żydowskim 7 marca 1998 roku w trakcie obchodów 30 – lecia studenckiego zrywu.
Antysemityzm, czyli połączenie uprzedzeń, stereotypów, wrogości, dyskryminacji i prześladowań, nazywany bywa „najstarszą nienawiścią”. Wykazuje wyjątkową historyczną ciągłość, występuje wszędzie. Jego istota, jak wskazywał izraelski historyk Robert Wistrich, polega na uznaniu Żydów za pogardzanych lub wrogich „innych” oraz na postrzeganiu świata w sposób, który napędzany jest nienawiścią i strachem. Z kolei Wasilij Grossman pisał o antysemityzmie jako o „ironicznej, pokrywającej niechęć pobłażliwości”, która również prowadzić może do pogromów, „nigdy nie jest celem, zawsze jest tylko środkiem, miernikiem nieusuwalnych sprzeczności”.
Ma niebywałą zdolność adaptacji i nieustającej mobilizacji, która sprawia, że nadal, w 2023 roku, w przededniu kolejnej rocznicy Marca ‘68 oraz zbliżającej się 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim, również w Polsce antysemityzm ciągle o sobie przypomina.
Krzywdzi nie tylko tych, wobec których wymierzony jest bezpośrednio – jego destrukcyjne działanie wpływa bowiem na całą tkankę społeczną. Antysemityzm zazwyczaj wzmacnia inne postawy ksenofobiczne, napędza wrogość, prowadzi do wykluczania „innych”. Niechęć wobec Żydów przenosi się na kolejne grupy mniejszościowe; niechęć wobec innych grup wcześniej czy później dotyka także Żydów.
W Gazecie Wyborczej piszą dr Sebastian Rejak – dyrektor biura AJC – American Jewish Committee na Europę Środkową i dr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias – adiunktka w Poznańskim Centrum Praw Człowieka INP PAN, członkini Rady Zarządzającej International Association of Jewish Lawyers and Jurists, członkini Rady Programowej Stowarzyszenia Otwarta Rzeczpospolita.
Zgodnie z regulaminem XXVIII edycji Konkursu im. Jana Józefa Lipskiego publikujemy listę prac magisterskich zakwalifikowanych do dalszego etapu.
Wszystkim uczestnikom i uczestniczkom serdecznie gratulujemy i życzymy powodzenia!
Lista prac magisterskich zakwalifikowanych do XXVIII edycji Konkursu
W ostatnim numerze czasopisma „Polonistyka. Innowacje” ukazał się artykuł prof. Katarzyny Kuczyńskiej-Koschany pt. Koiné i kontr-koiné, solidarność i jej antonimy – rozważania nad kulturową wspólnotą uczniowsko-nauczycielską na przykładzie cyklu prelekcji polonistycznych Otwartej Rzeczpospolitej „JAWNE KOMPLETY – lektury oddelegowane, lektury orzekające inaczej”.
Członkini Zarządu Otwartej Rzeczpospolitej, pomysłodawczyni i koordynatorka tego projektu omawia go w szerokim kontekście kulturowym, między innymi w kontekście kategorii koiné, wspólnoty i solidarności.
W czasopiśmie ukazały się również teksty czterech, wygłoszonych w ramach cyklu, wykładów: Anny Czabanowskiej-Wróbel o Weselu St.Wyspiańskiego, Piotra Mitnzera o Pannach z Wilka J.Iwaszkiewicza, Joanny Roszak o Zdążyć przed Panem Bogiem H. Krall i Pawła Próchniaka o twórczości M. Świetlickiego.
Wszystkie wykłady można obejrzeć na kanale Otwartej Rzeczpospolitej w serwisie YouTube.
Oświadczenie Fundacji Batorego w sprawie kłamliwych treści przedstawianych w stacjach TVP na temat dotacji udzielanych przez Fundację w programie Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy
W związku z fałszywymi informacjami i godzącymi w dobre imię Fundacji insynuacjami sformułowanymi w materiałach nadawanych przez Telewizję Polską w dniu 15 i 16 lutego, w tym m.in. w głównym wydaniu Wiadomości TVP 1 – 16.02.2023 (godz. 19.30), w paśmie Serwis Info TVP Info – 16.02.2023 (godz. 11.47) oraz w programie Panorama TVP2 – 16.02.2023 (godz. 18.00) na temat prowadzonego przez nas programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego oświadczamy co następuje:
Agencja Praw Podstawowych UE ogłosiła ankietę na temat antysemityzmu i życia Żydów. Udział w niej mogą wziąć osoby identyfikujące się jako Żyd/Żydówka, mające 16 lat lub więcej, mieszkające w Polsce.
Ankieta dostępna jest online na stronie eujews.eu
Zachęcamy do podzielenia się swoimi doświadczeniami i opiniami, aby przyczynić się do zmian. O
Agencja Praw Podstawowych UE oraz jej podwykonawcy zapewniają ochronę danych osobowych respondentów podczas gromadzenia i analizy danych.
Andrzej Poczobut (49 lat, żonaty, ojciec dwojga dzieci) został aresztowany w marcu 2021 r. w Grodnie, gdzie mieszka i pracuje. Jest dziennikarzem, wieloletnim korespondentem największego polskiego dziennika ,,Gazeta Wyborcza” i działaczem Związku Polaków w Białorusi. W swoich tekstach opisywał represyjne działania autorytarnego reżimu białoruskiego wobec uczestników obywatelskich protestów przeciwko łamaniu praw i swobód przez jego funkcjonariuszy. W utajnionym procesie został skazany przez sędziego współpracującego z władzami na osiem lat więzienia w kolonii karnej. Sędzia uznał zarzuty przedstawione Poczobutowi przez organa ścigania. Zarzuty dotyczyły rzekomego podżegania do nienawiści, gloryfikacji i rehabilitacji nazizmu – Poczobut pisał o działaniach polskiego ruchu oporu przeciwko Niemcom i funkcjonariuszom sowieckim podczas II wojny światowej na okupowanych terytoriach białoruskich – i wzywanie do działań na szkodę bezpieczeństwa państwa białoruskiego. Swiatłana Cichanouska, nieoficjalna zwyciężczyni wyborów prezydenckich w Białorusi w 2020 r., obecnie na emigracji politycznej, uznała wyrok na Poczobuta za osobistą zemstę na nim prezydenta Białorusi Aleksandra Łukaszenki. W rozmowie z ,,Gazetą Wyborczą” powiedziała, że Andrzej Poczobut stał się dla władz białoruskich ,,uosobieniem wszystkiego, czego reżim się boi – wolności, demokracji, niezłomności i siły”. Przeciwko drakońskiemu wyrokowi zaprotestowały władze polskie. Prasa polska pisała, że Poczobut nie zgodził się na wydalenie z kraju. W więzieniu był szykanowany: odmawiano mu prawa do korespondencji, widzeń z rodziną. Podupadł na zdrowiu, lecz się nie uginał. Mówił: ,,Nie my wybieramy czasy, w których przychodzi nam żyć, ale wybieramy, jak żyć w tych czasach”.
Międzynarodowe organizacje i instytuty dziennikarskie szacują, że obecnie w białoruskich więzieniach przebywa co najmniej 33 dziennikarzy, a liczba więźniów politycznych sięga 1,5 tysięcy. Władze usiłują traktować ich jako zakładników. Sugerują, że mogą ich zwolnić w zamian za zniesienie zachodnich sankcji na reżim, który wspiera inwazję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę.
STOWARZYSZENIE
OTWARTA RZECZPOSPOLITA
Biuro czynne dla interesantów:
poniedziałek-piątek: 10.00 - 14.00
Chcesz być na bieżąco?