Od listopada 2021 roku Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita realizuje projekt Antysemityzm w Polsce: definicja, monitorowanie, skuteczne przeciwdziałanie, w ramach dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG

Jednym z głównych celów, jakie postawiliśmy sobie w ramach projektu, było przygotowanie operacyjnej definicji antysemityzmu dostosowanej do kontekstu polskiego. W trakcie prac ekspertów i ekspertek powstały praktyczne wytyczne, które ułatwić mają pracę osobom na co dzień zajmującym się przeciwdziałaniem antysemityzmowi w Polsce. Zaproponowane przez nas wytyczne stanowią uszczegółowienie definicji antysemityzmu Międzynarodowego Sojuszu pamięci o Holokauście (IHRA).

W panelu eksperckim pracowało ośmioro wybitnych specjalistów i specjalistek ds. antysemityzmu w Polsce, reprezentujących różne dziedziny naukowe a tym samym różne punkty widzenia:

Psychologia społeczna – dr Mikołaj Winiewski, adiunkt w Centrum Badań nad Uprzedzeniami, badacz antysemityzmu z perspektywy psychologii społecznej od 2008 roku, jego doktorat poświęcony był m.in. postrzeganiu Żydów w Polsce. Zajmuje się również tematyką pogromów żydowskich oraz stereotypów żydowskich w Polsce.

Psychologia społeczna i socjologia – dr hab. Michał Bilewicz, prof. UW, adiunkt w Centrum Badań nad Uprzedzeniami, badacz antysemityzmu z perspektywy psychologii społecznej i socjologii od 2005 roku. W swoich badaniach skupia się nie tylko na postrzeganiu Żydów w Polsce, ale przede wszystkim na historycznych relacjach między Polakami i Żydami, a także na historycznych wyjaśnieniach różnych wydarzeń międzygrupowych.

Prawo międzynarodowe – dr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias, adiuntka w Poznańskim Centrum Praw Człowieka INP PAN, badaczka i prawniczka zajmuje się tematem antysemityzmu (w tym głównie przeciwdziałania antysemityzmowi) od połowy lat 2000. Jej praca doktorska poświęcona była przeciwdziałaniu antysemityzmowi za pomocą instrumentów prawa międzynarodowego. Uczestniczka międzynarodowych i krajowych projektów badawczych, ekspertka Rady Europy, Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, autorka ekspertyz i opracowań przygotowywanych dla tych instytucji.

Prawo karne – dr Mateusz Woiński, adiunkt w katedrze prawa karnego Akademii Leona Koźmińskiego, ekspert w swojej pracy zajmuje się m.in. mową nienawiści i przestępstwami z nienawiści, w 2019 roku był ekspertem społecznej komisji kodyfikacyjnej, zespołu ds. opracowania projektu nowelizacji kodeksu karnego w zakresie przestępstw z nienawiści.

Antropologia i socjologia – dr Agnieszka Haska, adiunktka Centrum Badań nad Zagładą UW w IFiS PAN, autorka książek poświęconych tematyce żydowskiej oraz rozlicznych rozdziałów na temat historii i postrzegania Żydów w Polsce. Współpracowała z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji w zakresie poprawności stosowanego języka w mediach.

Literaturoznawstwo – dr Bożena Keff, poetka, eseistka, badaczka literatury, jedna z pierwszych w Polsce badaczek związku między nacjonalizmem a kulturową konstrukcją płci, zajmuje się rekonstrukcją dyskryminacyjnych aspektów polskiej kultury, w tym m.in. antysemityzmem.

Historia – dr Grzegorz Krzywiec, pracownik naukowy Instytutu Historii PAN, badacz historii antysemityzmu na ziemiach polskich, autor m.in. książki „Polska bez Żydów. Studia z dziejów idei, wyobrażeń i praktyk antysemickich na ziemiach polskich początku XX wieku”.

Historia i socjologia – prof. Dariusz Stola, były dyrektor muzeum POLIN, pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN, zajmuje się tematem Zagłady Żydów, stosunkami polsko-żydowskimi, pamięcią społeczną. Zasiada w Międzynarodowej Radzie Oświęcimskiej, wykłada historię współczesną i prowadzi badania na temat migracji międzynarodowych w XX w., Zagłady Żydów i stosunków polsko-żydowskich, reżimu komunistycznego w Polsce i pamięci społecznej. Jest autorem lub współautorem 10 książek i ponad 150 artykułów naukowych.

Antysemityzm w Polsce: praktyczne wytyczne