W tym roku już po raz trzynasty ulicami Warszawy przejdzie, organizowany przez Żydowski Instytut Historyczny, Marsz Pamięci, podczas którego upamiętnione zostaną ofiary Wielkiej Akcji Likwidacyjnej w getcie warszawskim w 82. rocznicę jej rozpoczęcia.

Marsz wyruszy 22 lipca o godz. 18:00 spod pomnika Umschlagplatz w Warszawie (ul. Stawki 10, róg Dzikiej) i przemierzy symboliczną trasę ulicami Stawki, Andersa, Anielewicza, Zamenhofa, a zakończy się na Dzielnej 5, gdzie odbędzie się odsłonięcie instalacji artystycznej, usłyszymy też pieśń kantora i odczytane zostaną fragmenty pism rabinów. 

22 lipca 1942 roku Niemcy rozpoczęli tak zwaną Grossaktion – wielką deportację warszawskich Żydów do obozu zagłady w Treblince. Do 21 września na Umschlagplatzu – placu przeładunkowym przy ulicy Stawki, skąd wyruszały transporty – w przepełnionych pociągach jadących do obozu i w samej Treblince zginęło blisko 300 tysięcy Żydów. Jak co roku oddamy hołd ofiarom deportacji. 

Tegoroczny Marsz Pamięci poświęcamy rabinom getta warszawskiego. Po wybuchu II wojny światowej osoby religijne, stanowiące większość warszawskiej społeczności żydowskiej, dotknęły szczególne niemieckie represje – obcinanie bród, bicie i wyśmiewanie tradycyjnego ubioru, aż po całkowity zakaz odprawiania zbiorowych modlitw. Jednocześnie religia była ideą, która łączyła wielu mieszkańców i mieszkanek getta i pomagała podtrzymać nadzieję w ekstremalnie trudnych czasach. 

Przebywający w getcie rabini w różny sposób interpretowali swoją rolę jako przywódców gettowego życia religijnego. Niektórzy poświęcali się studiowaniu świętych ksiąg i nauczaniu, inni angażowali w działania pomocowe, także te prowadzone przez instytucje świeckie, kilku rabinów współpracowało też z grupą Oneg Szabat. Doradzali wierzącym, którzy przychodzili do nich po pomoc, pocieszali ich i wspierali, dodając otuchy.  

O sytuacji religijnych Żydów w getcie warszawskim, a przede wszystkim o roli i znaczeniu ich przywódców duchowych, opowiemy przez pryzmat pięciu rabinów: Szymona Huberbanda, Kalonimusa Kalmana Szapiry, Szymszona Sztokhamera, Menachema Ziemby i Josefa Lejba Gelerntera. Każdy z nich wypełniał swoją misję inaczej, wszyscy jednak robili, co mogli, by pomóc swoim społecznościom – jednocześnie próbując znaleźć odpowiedź na pytanie o sens cierpienia i obecność Boga w tak okrutnym świecie. 

Marszowi Pamięci towarzyszyć będzie stworzona we współpracy z HOS Gallery instalacja artystyczna autorstwa Norberta Delmana, która do 21 września pozostanie w przestrzeni miejskiej, upamiętniając cały okres trwania wielkiej akcji likwidacyjnej. 

_____ 

Marsz Pamięci rozpocznie się 22 lipca 2024 r. o godz. 18:00 pod pomnikiem Umschlagplatz (ul. Stawki 10, róg Dzikiej). 

Trasa: Umschlagplatz – Stawki – Andersa – Anielewicza – Zamenhofa – Dzielna 5 

Na początku wydarzenia wolontariusze będą rozdawać Wstążki Pamięci z imionami, które pod koniec pochodu zostaną przywiązane do elementów instalacji artystycznej.