W ramach projektu „Społeczeństwo na rzecz tolerancji” prowadzony jest monitoring i dokumentowanie działań władz państwowych i inicjatyw społecznych wobec przejawów nienawiści i wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji. Dwa typy działań podlegają monitoringowi: reakcje służb Państwa, w tym przede wszystkim działania policji, prokuratury i sądów, a także działania instytucji publicznych (w tym samorządów), oraz reakcje społeczne, w tym różnego typu oddolne lokalne inicjatywy na rzecz tolerancji. Celem monitoringu jest publiczne dokumentowanie działań państwa i działań społecznych, a także podejmowanie aktywnych kroków wobec zjawisk nietolerancji i ksenofobii. W odniesieniu do reakcji służb Państwa na zjawiska nietolerancji, projekt dokumentuje te zjawiska poprzez ich upublicznienie na stronie internetowej Otwartej Rzeczpospolitej w zakładce „monitoring”.

Ponadto w uzasadnionych przypadkach podejmuje interwencje prawne i społeczne, na przykład w postaci dodatkowych zgłoszeń do prokuratury, listów do instytucji publicznych albo publicznego zajęcia stanowiska przez Zarząd Stowarzyszenia.  W odniesieniu do społecznych inicjatyw, osoby zaangażowane w realizację projektu  dokumentują je poprzez  zamieszczenie informacji na fanpage’u Otwartej Rzeczpospolitej na portalu Facebook, oraz poprzez nawiązanie kontaktu z inicjatorami i proponowanie współudziału lub wsparcia.

Dane do monitoringu pochodzą z następujących źródeł:

  • Systematycznie przeglądane przez Koordynatorów ds. monitoringu i członków Zarządu strony w Internecie,
  • Informacje zgłaszane do Otwartej przez współpracujące z nią instytucje, organizacje i przez osoby prywatne.

Opisane w niniejszych procedurach działania monitoringu są prowadzone równolegle do identyfikacji konkretnych zjawisk nietolerancji i podejmowania odpowiednich działań wobec tych zjawisk. W tym zakresie Koordynatorka projektu oraz Koordynatorka ds. interwencji korzystają z narzędzia opracowanego w pierwszym etapie realizacji projektu – z portalu www.zglosnienawisc.otwarta.org służącego do zgłaszania incydentów i dokumentowania podejmowanych przez Otwartą Rzeczpospolitą działań. Aby uniknąć duplikacji informacji, w ramach monitoringu nie odnotowujemy informacji bezpośrednio związanych z portalem (niezależnie od tego, czy zgłoszenie było dokonane przez obywateli, czy przez pracowników projektu).

Procedury zbierania danych do monitoringu:

Trzy podstawowe mechanizmy zbierania danych przez Koordynatorów ds. monitoringu są następujące:

  1. Alerty ustawione raz dziennie na koncie gmail Koordynatora ds. monitoringu.

Alerty gmail pozwalają na nieodpłatne uzyskiwanie linków do materiałów oznaczonych wybranymi tagami. Dla celów monitorowania założono alert na następujące tagi: Równość, Rasizm, Tolerancja, Nietolerancja, Ksenofobia, Antysemityzm, Cyganie, Romowie, Żydzi, Otwartość.

  1. Systematyczny przegląd stron Internetowych wybranych mediów.W ramach przeglądu identyfikowane są zarówno działania wymiaru sprawiedliwości wobec zjawisk nietolerancji, jak i inicjatywy społeczne im przeciwdziałające. Przeglądane są strony internetowe następujących mediów: Gazeta Wyborcza, Newsweek, online: Polityka, Tygodnik Powszechny, Wprost, Rzeczpospolita.
  1. Systematyczne przeglądanie stron internetowych organizacji zajmujących się podobną tematyką.W ramach przeglądu zbierane są informacje o działalności policji, prokuratury oraz sądów wobec zjawisk nienawiści, a także o działaniach społecznych podejmowanych przez różne środowiska. Przeglądane są strony internetowe następujących organizacji: Bez nienawiści, Nigdy Więcej, Ośrodek Monitorowania Zachowań Rasistowskich i Ksenofobicznych, Inni czyli Jacy, Fundacja Klamra.
  1. Stały kontakt (telefoniczny, mailowy) z Partnerem projektu – Fundacją Klamra. Prezes Fundacji informuje nas o nienawistnych wydarzeniach w skali całego kraju i włącza się do ich zwalczania poprzez wspólne formułowanie listów, apeli czy reakcję na hejty w przestrzeni publicznej.

 Ponadto w szczególnych przypadkach uzyskujemy dostęp do interesujących lub ważnych materiałów na podstawie nieformalnych zgłoszeń obywatelskich (drogą mailową lub telefoniczną).

Każdy przeglądany materiał (niezależnie od drogi dotarcia do niego) jest analizowany w następujący sposób:

  • Stwierdzenie, czy jest to nowy materiał (nierzadko alerty gmail lub informacje na stronach internetowych mediów i zainteresowanych organizacji dotyczą tego samego zjawiska). W ramach publicznej dokumentacji unikamy dublowania informacji.
  • Stwierdzenie, czy materiał może wskazywać na nowy przejaw nienawiści i nietolerancji, a nie dotyczyć reakcji służb państwa lub inicjatyw społecznych. W tym pierwszym przypadku informacje są przekazywane do Koordynatorki ds. interwencji lub Koordynatorki projektu, które podejmują kolejne kroki dokumentując interwencje na portalu zglosnienawisc.otwarta.org.
  • Stwierdzenie, czy dotyczy on działań policji, prokuratury lub sądów albo inicjatyw społecznych. W zależności od tego rozstrzygnięcia materiał będzie dokumentowany na stronie Otwartej w zakładce „Monitoring” albo na fanpage’u Otwartej na Facebooku.
  • Stwierdzenie, czy dana sprawa wymaga interwencji Otwartej. W wypadku opisu działań policji, prokuratury lub sądów takim działaniem może być oficjalne zajęcie stanowiska albo skierowanie listu sformułowanego przez Zarząd Otwartej Rzeczpospolitej do odpowiedniego urzędu. W przypadku inicjatyw społecznych takim działaniem może być przyłączenie się do inicjatywy, nawiązanie kontaktu z daną instytucją, oferta wsparcia ze strony Otwartej. Decyzję dotyczącą formy interwencji podejmuje Zarząd Otwartej Rzeczpospolitej.
  • Przygotowanie krótkiego tekstu dokumentującego materiał. Pierwsza wersja opracowania – w zależności od tematyki, której materiał dotyczy – przygotowywany jest przez Prezesa Stowarzyszenia, Wiceprezeskę lub Koordynatora ds. monitoringu. Po naniesieniu ew. poprawek przez innych członków Zarządu tekst zostaje zamieszczony na stronie Otwartej i udostępniony na fanpage’u Stowarzyszenia na Facebook’u.
  • Tekst zostaje wysłany do wiadomości newsletterem do wszystkich członków i sympatyków Otwartej Rzeczpospolitej. Jeśli jest to list otwarty – wysyłamy go zaprzyjaźnionym organizacjom, fundacjom i stowarzyszeniom z prośbą o złożenie podpisów (z informacją dotyczącą deadline’u: dnia, do którego zbieramy podpisy).

Procedury dokumentowania monitoringu:

Monitoring działań władz państwowych i inicjatyw społecznych jest dokumentowany publicznie. Dwa kanały publicznej dokumentacji to strona Otwartej Rzeczpospolitej www.otwarta.org – zakładka MONITORING dla dokumentacji działań państwa oraz fanpage Otwartej Rzeczpospolitej na portalu społecznościowym Facebook dla dokumentacji inicjatyw społecznych.

  • Celem dokumentacji i upubliczniania działania służb Państwa, w tym zwłaszcza policji oraz wymiaru sprawiedliwości, jest wpływanie na te działania w kierunku zdecydowanego zwalczania przejawów ksenofobii i nienawiści. Z tego powodu informacje te podawane są na oficjalnej stronie internetowej Otwartej.
  • W ramach monitoringu podawane są również do wiadomości publicznej materiały dotyczące szczególnych otwartych działań związanych z tematyką ksenofobii i nietolerancji. Odnotowywane są w szczególności Międzynarodowy Dzień Walki z Rasizmem, Dzień Mniejszości Narodowych w Olsztynie, dzień Uchodźcy w Krakowie itp., o ile są organizowane przez instytucje publiczne (w tym samorządy).
  • Funkcjonalność strony pozwala na przeglądanie wszystkich poprzednio wprowadzonych wpisów z kolumny „monitoring”.
  • Celem dokumentacji i upubliczniania inicjatyw społecznych wobec zjawisk nietolerancji i ksenofobii jest wzmacnianie funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego, nawiązywanie nowych więzi współpracy, wsparcie inicjatyw, które takiego wsparcia potrzebują (monitoring obywatelski). Z tego powodu informacje te podawane są na portalu społecznościowym Facebook.

Opracował Jan Herczyński