W ubiegłym tygodniu w siedzibie Prokuratury Generalnej odbyła się konferencja poświęcona przestępstwom z nienawiści. Uczestnicy spotkania mówili o swoich doświadczeniach, a także próbowali znaleźć rozwiązanie problemu. W dyskusji udział wzięły Paula Sawicka i Aleksandra Gliszczyńska – Grabias.

Paula Sawicka i Aleksandra Gliszczyńska Grabias uczestniczyły w konferencji Prokuratora Generalnego, która odbyła się 13 czerwca z udziałem m.in. Rzecznika Praw Obywatelskich, Pełnomocniczki ds Równego Traktowania, wiceministra sprawiedliwości, przedstawiciela Komendanta Głównego Policji, prokuratorów i profesorów prawa oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych: Otwartej Rzeczpospolitej, Fundacji Helsińskiej, Stowarzyszeń Nigdy Więcej, Lambda i Kampania przeciw Homofobii. Spotkanie prowadziła prokurator Marzena Kowalska – zastępca Prokuratora Generalnego, a konferencji patronowało Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska oraz Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury. Uczestnicy konferencji przedstawiali problematykę przestępstw z nienawiści przez pryzmat własnych doświadczeń zawodowych, pracy badawczej i działalności społecznej i obywatelskiej. Rzecznik Praw Obywatelskich, Irena Lipowicz, w rzeczowym, ale też bardzo krytycznym wystąpieniu, odniosła się wprost do tematu konferencji i bardzo złej ochrony na jaką mogą ze strony prawa, organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, liczyć w Polsce ofiary przestępstw z nienawiści. Tę surową ocenę wzmocniły przedstawiane przez przedstawicieli organizacji pozarządowych przykłady kłopotów z dochodzeniem prawa i przykłady orzeczeń prokuratorów i sędziów świadczące, że nie rozumieją oni mechanizmów aktów nietolerancji i nienawiści wobec inności, lekceważą ich wagę i szkodliwy wpływ na życie publiczne, nie wykazują na nie wrażliwości, bo zbyt często zdają się sami ulegać stereotypom. Paula Sawicka nawiązując do doświadczeń OR mówiła mi.in. o  tym, że wizytówką naszego kraju stały się niestety ekscesy środowisk skrajnych na stadionach i ich przemarsze ulicami miast, haniebne napisy na murach, cmentarzach i w miejscach pamięci. Brakuje zdecydowanej niezgody na nie osób publicznych, przedstawicieli władzy różnych szczebli, elit społeczeństwa. Prokuratorzy i sędziowie są taką elitą i dopóki opinia publiczna, w Polsce i na świecie, będzie z ich orzeczeń dowiadywać się, że swastyka wymalowana w miejscu śmierci Żydów nie jest symbolem nienawiści, wykonywanie hitlerowskiego gestu jest „rzymskim pozdrowieniem”, „zakaz pedałowania” dotyczy rowerzystów, „wypędzimy Żydów” nie jest nawoływaniem do nienawiści, bo trzeba by powiedzieć „wypędźmy”, a antysemickie, homofobiczne, rasistowskie obelgi nie mogą Cię obrazić jeśli nie jesteś Żydem, gejem, niebiałym – dopóki to się nie zmieni, dopóki przynajmniej równie częsty nie będzie publiczny sprzeciw ludzi, którzy dostarczają społeczeństwu wzorców zachowań i postaw, nie możemy liczyć, że zmieni się obraz Polski.

Uczestnicy konferencji rozważali skuteczność karania za przestępstwa z nienawiści i ew. zmiany prawa. Jednym z postulatów było wprowadzenie do opisu wykroczeń i przestępstw obowiązku ustalania motywacji czynu i wprowadzenie zasady zwiększania wymiaru kary za przestępstwa z nienawiści. W dyskusji, Paula Sawicka podniosła problem stosowania przez polskie sądownictwo sprawiedliwości naprawczej. Wg. prof. Ewy Bieńkowskiej, polskie sądy mają już od kilku lat taką możliwość, niestety niechętnie z niej korzystają.

Konferencja była transmitowana w internecie, a opublikowane z niej materiały posłużą Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury do szkoleń. Będą również dostępne na naszej stronie internetowej.

Dziękujemy Pani Prokurator Lidii Mazowieckiej za zaproszenie Otwartej Rzeczpospolitej do udziału w konferencji.

Paula Sawicka